Zoek op trefwoord :
Als je gelooft wat Wilders belooft
Verschenen in 'De Leunstoel' - 31-10-2024

Het was een kort maar sterk liedje van Joop Visser, de zanger die in mijn jeugd door het leven ging als Jaap Fischer:

        Als je gelooft wat Rutte belooft,

        Dan ben je niet goed bij je hoofd.

Op youtube is het makkelijk te vinden. Het hekelt kernachtig de vele beloften waaraan Rutte zich niet heeft gehouden, van iedereen duizend euro erbij tot een nieuwe bestuurscultuur.

Nu Rutte de vaderlandse politiek heeft verlaten is het enigszins achterhaald – we moeten nog zien hoe betrouwbaar hij blijkt als secretaris-generaal van de NAVO – maar er heeft zich iemand anders aangediend om zijn plaats in te nemen, alweer de leider van de grootste partij, Geert Wilders. Die heeft in de verkiezingstijd van alle beloofd, van sluiting van moskeeën tot het openhouden van het Zuyderland Ziekenhuis, wat hij niet kan of niet wil waarmaken. Het omgekeerde gebeurt. Zingt dus allen mee:

        Als je gelooft wat Wilders belooft,

        Dan ben je niet goed bij je hoofd.

Electoraal gaat het daardoor ook niet zo goed met de PVV. Na de 37 zetels bij de laatste Kamerverkiezingen klom de partij in de peilingen van Maurice de Hond op naar 52 zetels op 9 februari 2024, maar viel daarna weer terug naar 37 zetels. Die zetels vlogen alle kanten op. Zoiets is moeilijk eenduidig te verklaren. De gebroken beloften zullen ongetwijfeld een rol spelen, maar er is meer.

Volgens onze nationale community van cabaretiers en Volkskrant columnisten is Wilders de baas in ons land, maar dat is hij juist niet. Het zijn Schoof, Veldkamp en Brekelmans die onderhandelen over de Nederlandse steun aan Oekraïne, en Wilders staat daarbij aan de kant. Die kan dan wel in Hongarije de gebraden haan uithangen, maar dat geeft hem nog niets te zeggen in Nederland. Wilders kan keet trappen door het ontslag van Femke Halsema te eisen als burgemeester van Amsterdam, en dat vindt de vaderlandse pers geweldig interessant, maar Femke Halsema zit er nog steeds, en dat zal ook nog zo zijn op het moment dat u dit leest, durf ik te voorspellen. Wilders’ staatssecretaris op Binnenlandse Zaken is het daar ook helemaal mee eens.

Dan zijn er de ministers van de PVV, die het niet zo goed doen, met Marjolein Faber voorop, en de Kamerfractie die erin slaagt om als grootste fractie nagenoeg onzichtbaar te blijven. Daar zijn ook wel verklaringen voor. Ook nu de PVV de grootste partij is, is het maatschappelijk buitengewoon onaantrekkelijk om PVV-politicus te worden, want je wordt door potentiële werkgevers daarna met de nek aangekeken. De NRC heeft een roedel journalistieke wolven klaar staan om iedereen aan te vallen die maar enige beweging in de richting van de PVV maakt. Wilders moet dus vissen uit een hele kleine vijver, waarin veel minder vissen zwemmen dan je op grond van zijn electorale aanhang zou verwachten.

Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit. Dat maakt het regeren er niet gemakkelijker op: Nederland wordt toch al geteisterd door een reeks problemen die meer te maken hebben met politieke onmacht dan met politieke onwil, en dan voegt zich ook nog dit gezelschap politieke brekebenen bij het kabinet. Dat verzwakt de electorale positie van de PVV.

Je kunt daar ook anders tegenaan kijken. De inbreng van de PVV in de politiek is een breuk met de diplomademocratie. Je hoeft maar naar Marjolein Faber te kijken: die is geen lid geweest van de VVSL. Dat heeft gemaakt dat juist de gewone mensen, zoals Den Uyl ze aanduidde, meer vertrouwen hebben in dit kabinet dan in het vorige. Die lezen ook de Nationale Roddel Courant niet.

De electorale gevolgen van dit alles zijn daarom onzeker. Na Pim Fortuyn, Rita Verdonk, Jan Marijnissen, Thierry Baudet, Carolyne van der Plas en Pieter Omtzigt zou Wilders de zevende leider van een komeetpartij kunnen blijken. Zo’n partij schiet bij verkiezingen of in de peilingen snel omhoog, maar verschrompelt daarna weer even snel. Verschil is dat de PVV een langere voorgeschiedenis heeft als middelgrote partij, zodat een totale ineenstorting minder waarschijnlijk is. Maar zoals altijd is voorspellen lastig wanneer het om de toekomst gaat.