Zoek op trefwoord :
Vaccinatieplicht
Verschenen in 'De Leunstoel' - 30-11-2021

Ursula von der Leyen bepleit als voorzitter van de Europese Commissie een discussie over een verplichting je in te laten enten tegen Covid-19. Je kunt daar op verschillende niveaus wat van vinden. Je moet jezelf de vraag stellen of je je laat inenten. Dan is er de vraag of je zelf vindt dat dat verplicht zou moeten zijn. Een net iets andere vraag is of je als verantwoordelijk politicus ook voor zo’n verplichting zou zijn. En de laatste vraag is of je vindt dat Europa dat zou moeten voorschrijven.

Om met de eerste vraag te beginnen: ik heb me laten inenten en heb als u dit leest ook mijn boostershot al binnen. Het lijkt mij ook heel goed wanneer dat verplicht zou zijn. Met inenten is een groot gemeenschapsbelang gediend, want het voorkomt het doorgeven van het virus en eveneens een groot beslag op de IC-bedden, waardoor lijders aan andere ziekten de zorg onthouden wordt waarop zij aanspraak kunnen maken.

Maar de integriteit van het lichaam dan? Volgens art. 11 van de Grondwet heeft iedereen recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam. Maar dat is wel behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen. En volgens art. 22 treft de overheid maatregelen ter bescherming van de volksgezondheid. Een inentingsverplichting lijkt mij typisch zo’n maatregel. Toen ik in 1944 werd ingeënt tegen de pokken was dat ook verplicht, en niet omdat de Duitsers dat voorschreven, maar krachtens de wet van 1939.

De Grondwet voorziet ook nog steeds in de militaire dienstplicht, waaraan je je niet kunt onttrekken met het argument dat een verplichting om je bloot te stellen aan vijandelijk vuur je lichamelijke integriteit aantast, terwijl die aantasting toch heel wat zwaarder is dan door een prikje in je bovenarm. Om nog maar te zwijgen van het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer tijdens militaire dienst.

Je kunt dus niet stellen dat een vaccinatieplicht in strijd is met de Grondwet, eerder dat art. 22 van de Grondwet hiertoe verplicht. Gelukkig is het het parlement dat hierover de beslissingen neemt, en niet een ongekozen constitutioneel hof aan wie sommigen dat willen overlaten. Maar misschien komt er een club als Urgenda die hier een rechterlijke uitspraak over gaat vragen. Er is een ruime sortering mensenrechtenverdragen beschikbaar waar je daarbij uit kunt kiezen.

Je kunt ook de vraag stellen of politici zich hierbij alleen door de Grondwet en door hun eigen inzicht moeten lasten leiden, of dat ook zoiets als draagvlak een rol zou moeten spelen. Ik denk dat de meeste politici er in hun hart het er mee eens zijn dat Nederland een beter land zou zijn met een vaccinatieplicht, maar moeite hebben hun houding te bepalen tegenover de tegenstanders, en daar zijn ook mensen bij die zichzelf wel laten vaccineren, maar vinden dat het te ver gaat om anderen dat op te leggen.

En dan gaat er in Nederland naast het coronavirus nog een andere virus rond, het corona-ontkenningsvirus. Dat wordt verspreid door paljassen als Willem Engel en Thierry Baudet, en maakt heel wat slachtoffers. Die denken dat het allemaal een complot is van Bill Gates, George Soros, Joris Demmink of wie dan ook, om ons gif in te spuiten waarmee ze onze vrije wil kunnen uitschakelen. Het is heel zorgelijk dat een dergelijk gebrek aan rationaliteit zich onder de bevolking heeft kunnen verspreiden, net als al die Trump aanhangers die echt geloven dat de presidentsverkiezingen van vorig jaar vervalst zijn.

De tegenstanders van vaccinatie, en zeker van verplichte vaccinatie, zijn veel fanatieker dan de voorstanders. Ze vormen wat vroeger wel genoemd werd een gepassioneerde minderheid, en daar tegenin gaan kan allerlei opstandige bewegingen uitlokken. Natuurlijk, we buigen niet voor terreur, maar intussen.

Ik kan mij daarom goed voorstellen dat er geen vaccinatieverplichting komt, ook wanneer een meerderheid van de Tweede Kamer het met mij eens dat dat beter zou zijn omdat er dan minder mensen ziek worden, meer andere patiënten geholpen kunnen worden, je weer naar restaurants en voorstellingen kunt, en daar mensen ook weer aan de slag kunnen.

Intussen zien we publieke opinie kantelen, vooral in het buitenland. De nieuwe coalitie in Duitsland wil een vaccinatieplicht en daar lijkt weinig verzet tegen, terwijl het hier niet eens lukt een meerderheid ervoor te krijgen om restaurants en theaters weer open te krijgen door alleen mensen die door vaccinatie of genezing immuniteit hebben opgebouwd toe te laten.

Daarbij is opmerkelijk dat de vaccinatiegraad in Duitsland met 68,7% veel lager is dan die in Nederland (85,2%). In ons land zijn er kennelijk veel meer mensen die zelf voor vaccinatie kiezen maar dat niet aan anderen willen opleggen dan in Duitsland. Of zou juist de lage vaccinatiegraad maken dat meer mensen in Duitsland ervan overtuigd zijn dat zonder verplichte vaccinatie het probleem niet op te lossen valt?

Inmiddels heeft Ursula von der Leyen opgeroepen tot Europese bezinning, en dat is meestal de inleiding tot een poging hier een Europese regeling tot stand te brengen. Dat doen ze graag in Brussel. Het streven is dat Europa één land wordt, en daarom zit men continu op het vinkentouw om de Europese bevolking zijn diensten aan te bieden.

Maar zou het niet goed zijn wanneer dit Europees geregeld wordt, en elke Europeaan even veel vrijheid heeft zich al dan niet in te laten enten? Het Europees Parlement is ook bezig met regels rond het minimumloon, al is het evident dat dat de komende decennia niet in heel Europa even hoog kan zijn.

Nu heeft Europa ooit het subsidiariteitsbeginsel onderschreven, dat erop neer komt dat landen autonoom zijn zolang hun besluiten de beleidsvrijheid van andere landen niet aantasten. Ik zie niet in wat er misgaat wanneer verschillende landen anders omgaan met drang en dwang rond vaccinatie. Dat kan komen omdat de noodzaak van een vaccinatieverplichting in het ene land groter is dan in het andere, maar ook omdat diep gevoelde ethische opvattingen in het geding zijn waardoor landen verschillende keuzes maken.

Daarbij komt dat de betrokkenheid van de bevolking veel groter is wanneer de besluitvorming op nationaal niveau plaats vindt. Kunt u zich voorstellen dat persconferenties van twee eurocommissarissen net zoveel aandacht kregen als die van Rutte en De Jonge. Democratie kan alleen floreren op nationaal niveau, en daar is het subsidiariteitsbeginsel een voorwaarde voor.

Er is voor Von der Leyen genoeg te doen. In een periode van energieschaarste willen België en Duitsland hun kerncentrales sluiten. Door het systeem van verhandelbare uitstootrechten zullen daardoor in heel Europa de energieprijzen stijgen, waar vooral de armsten last van zullen hebben. Daar zou Brussel moeten ingrijpen.