Zoek op trefwoord :
Van de slager, het vlees en het spek
Verschenen in 'De Leunstoel' - 27-04-2017

Hoe vaak hoor je niet smalend praten over de slager die zijn eigen vlees keurt. Wanneer er ergens problemen opduiken, of het nu bij de overheid of in het bedrijfsleven is, en de leiding wil uitzoeken wat er aan de hand is, duikt dat verwijt op. Men mag dat niet zelf uitzoeken, maar moet dat overlaten aan anderen, want anders ben je de slager die zijn eigen vlees keurt. Toch is dat eigenlijk een hele rare uitdrukking, want wie gaat er nu kopen bij een slager die niet eens zijn eigen vlees keurt.

Klanten hebben er recht op dat zij hun leverancier kunnen vertrouwen. Daarom verwachten we dat slagers zelf opletten wat voor vlees ze inkopen, en het vlees hygiënisch verwerken. Doen ze dat niet, en word je ziek van de kipfilet, dan neem je de volgende keer een andere slager. Dat realiseren slagers zich ook.

Dat geldt ook voor andere bedrijven. Regelmatig zie je oproepen in de krant van een bedrijf waar iets is misgegaan en klanten gevraagd wordt de artikelen in te leveren tegen vergoeding van de kosten.  We mogen aannemen dat fatsoensoverwegingen daar een rol bij spelen, maar ook de angst voor reputatieverlies. Soms duikt zelfs het vermoeden op dat bedrijven zo’n actie zonder noodzaak opzetten om op die manier gratis publiciteit te verwerven.

Dat neemt niet weg dat je bedrijven niet zonder meer op hun blauwe ogen moet geloven. Bij het testen van de uitstoot van schadelijk stoffen blijken veel autofabrikanten op grote schaal misleiding te hebben gepleegd. Daarom zijn er ook externe instanties die het reilen en zeilen van bedrijven bewaken, zoals de Voedsel en Warenautoriteit (VWA) en de Autoriteit Consument en Markten (ACM), die overigens lang niet altijd tijdig zien dat er gefraudeerd is.     

Zoiets geldt ook voor de financiële informatie die overheden en bedrijven verstrekken. Besturen hebben natuurlijk in de eerste plaats zelf behoefte aan accurate informatie over hoe de vlag erbij hangt. Maar buiten de organisatie heeft men die behoefte ook. Dat geldt voor de aandeelhouders, maar ook voor de belastingdienst. Aandeelhouders willen graag weten hoeveel winst er echt gemaakt wordt, want dat bepaalt de waarde van hun aandelen. Vaak worden de resultaten daarom te rooskleurig voorgesteld, maar soms ook te somber.

Wanneer er een nieuw bestuur aantreedt, heeft dat soms de behoefte de situatie zo somber mogelijk voor te stellen, want dan zien we daarna hoe er orde op zaken is gesteld. Een bekende truc daarbij is de kosten van een gewenst reorganisatie middels een voorziening alvast ten laste van het resultaat te brengen. Wordt dat zo negatief, dan is meteen de noodzaak van de reorganisatie aangetoond.

Manipulatie van bedrijfsresultaten kan ook wenselijk zijn om minder belasting te betalen. Daarvoor hoef je niet meteen te frauderen, maar je kunt spelen met interne verrekeningen, vooral wanneer je bedrijfsonderdelen in verschillende landen hebt. Om dat te voorkomen kun je eisen dat de interne rapportage openbaar is, maar daarmee belast je de vertrouwensrelatie tussen degene die die moet opstellen en het bestuur. De eerste wordt zo gedwongen datgene op te schrijven dat het bestuur wil horen, en het bestuur wordt niet meer geconfronteerd met tegenspraak.

Om dat te voorkomen hebben we de externe accountant uitgevonden. Die toetst de rapportage van het bestuur, opdat de externe partijen die kunnen vertrouwen. Is de onderneming wel kredietwaardig, of wordt niet de winst juist te laag voorgesteld, om minder belasting te betalen en de vakbonden van je lijf te houden. De slager keurt dan niet zijn eigen vlees.

De slager mag daarbij echter wel bepalen wie zijn vlees dan wel keurt. En daarbij gaat het voorzienbaar vaak mis. Accountants concurreren met elkaar om opdrachten. Daarbij willen ze dus hun cliënten niet voor het hoofd stoten. Bovendien kosten conflicten met opdrachtgevers extra tijd, en tijd is geld. Om hun klant ter wille te zijn denken accountants vaak juist mee om trucs te verzinnen waardoor derden – vaak de belastingdienst – worden benadeeld. Het leidt tot een eindeloze reeks zaken tegen accountants.

Door bedrijven zelf hun accountant te laten kiezen bind je de kat op het spek. En dat moet je niet doen, onafhankelijk of de slager het spek nu zelf keurt of niet.