Zoek op trefwoord :
Een tweede Amerikaanse burgeroorlog?
Verschenen in 'Publieke Tribune' - 31-01-2017

Eerst het goede nieuws over de rechtsstaat. In Suriname hebben drie dappere vrouwelijke rechters bepaald dat het proces tegen Desi Bouterse moet worden voortgezet, ook al heeft die laten zien hoe hij met tegenstanders omgaat. Maar de berichten uit onze andere voormalige kolonie, New York en omstreken, zijn zeer onheilspellend.

Daar zetelt sinds tien dagen een president die zijn eigen wensdromen voor de werkelijkheid houdt. Hij kan niet accepteren dat hij zijn benoeming te danken heeft aan de grillen van het Amerikaanse kiesstelsel, en dat de meeste stemmen zijn uitgebracht op de gesmade Hillary Clinton. Daarom moet er wel met stemmen zijn geknoeid, en wel ten gunste van Clinton. Daar wil hij nu een onderzoek naar, maar daarvoor zullen ze moeten zoeken naar onderzoekers waar men van op aan kan, dat wil zeggen dat ze net zo lang de feiten manipuleren tot het gewenste resultaat op papier staat.

Trump kan ook niet geloven dat er bij zijn inauguratie minder mensen waren dan bij die van Obama, en wil dat de media het omgekeerde melden. Toch is dat verschil heel goed te verklaren: in Washington DC wonen nu eenmaal veel meer Democraten dan Republikeinen, en je gaat minder snel naar zo’n manifestatie naarmate je er verder van af woont. Het publiek reageerde ook veel sceptischer dan bij Trumps verkiezingsmanifestaties. Op een gegeven moment was de teleurstelling daarover van Trumps gezicht te lezen.

Trump gelooft niet in de opwarming van de Aarde door het broeikaseffect, en daarom mogen medewerkers van wetenschappelijke instituten daar ook niet over twitteren. En de chaos op de vliegvelden dit weekend kwam niet doordat hij van het ene moment op het andere mensen de toegang tot Amerika ontzegd had, maar door een computerstoring.

De vraag bij dit alles is of Trump het zelf gelooft, of dat hij maar wat zegt. En dat roept weer de vraag op wat erger is. Maar het betekent hoe dan ook dat Trump geen tegenspraak duldt, terwijl het recht om de regering tegen te spreken nu juist de basis is van de democratie. Trump wil geen onafhankelijke onderzoekers, geen vrije pers, en ook geen communicatie met deskundige ambtenaren voor hij een decreet uitvaardigt.

De vraag is hoe dit afloopt. Accepteert Trump het wanneer voorstellen van hem het niet halen in het Congres, omdat er ook nog onafhankelijk denkende Republikeinen zijn, zoals de door hem tot op het bot belegerde McCain? Of wanneer zelfs met een conservatieve meerderheid het hoogste Amerikaanse gerechtshof besluiten van hem in strijd met de Grondwet verklaart. Legt hij zich daar dan bij neer, of probeert hij alle macht aan zich te trekken?

Van dat laatste zijn onheilspellende voorbeelden. Na de Rijksdagbrand in1933 achtte Hitler het psychologisch juiste moment aangebroken om aan het Parlement te vragen zijn macht aan hem over te dragen. Alle rechtse partijen gingen daarmee akkoord. Erdogan beschouwde de couppoging vorig jaar als een godsgeschenk, dat hem in staat stelde al zijn vijanden zonder vorm van proces gevangen te zetten of te ontslaan.

Zo zouden er ook in Amerika dingen kunnen gebeuren die ook gematigde Republikeinen ervan overtuigen dat er geen andere mogelijkheid is dan Trump de absolute macht te geven, zoals grootschalige rellen na demonstraties of een nieuwe aanslag door islamisten. De aanslag in 2001 werd ook door Bush gebruikt als argument om nu eindelijk Irak binnen te vallen.

Anders dan in Duitsland en Turkije is het echter de vraag of zo’n machtsoverdracht ook geaccepteerd zal worden, want de Grondwet voorziet daar niet in. De Democraten en de Republikeinen zijn geografisch sterk gescheiden. Daardoor is het niet denkbeeldig dat staten met een grote Democratische meerderheid een machtsoverdracht aan Trump niet zullen accepteren. Nu al worden er in Californië handtekeningen verzameld voor uittreden uit de USA.

Het kleinste risico is dat dit leidt tot een opsplitsing van de Verenigde Staten. Maar het echte gevaar is pas dat Trump of zijn entourage het niet zal accepteren en het federale leger inzetten. De eerste Amerikaanse burgeroorlog was al buitengewoon bloederig. En toen waren er nog geen kernwapens.