Verschenen in 'Intermediair' - 09-03-2000
Minister Zalm keert zich tegen het werkgelegenheidsbeleid van de Europese Commissie. Die Commissie stelt voor dat op de Europese top eind deze maand in Lissabon de afspraak gemaakt wordt dat de werkloosheid in Europa in tien jaar wordt teruggebracht van 10 procent tot 4 procent van de beroepsbevolking.
Zalm vindt een dergelijk streefcijfer onzinnig, zeker omdat het hoger ligt dan het officiële werkloosheidscijfer in Nederland op dit moment. Hij is niet van plan om de werkloosheid in Nederland naar 4 procent te laten oplopen. Volgens hem gaat het erom goed beleid te voeren, en helpen streefcijfers daar niet bij.
Ik ben dat helemaal met Zalm eens. De praktijk laat zien, dat de ontwikkeling van de economie wel te beïnvloeden maar niet te voorspellen is. Nog een jaar geleden was er niemand die verwachtte dat 1999 een uitzonderlijk goed jaar voor de economie zou worden. Dat maakt het onzinnig om je te gaan vastleggen op streefdoelen voor over tien jaar.
Wie een weg wil aanleggen, kan goed plannen hoeveel mensen en materiaal hij nodig heeft voor een bepaald aantal kilometers, maar in de economie ben je nu eenmaal afhankelijk van allerlei onvoorspelbare zich zelf versterkende processen. En de Haagse tramtunnel leert dat het ook in de wegenbouw nog mis kan gaan.
Toch zijn dergelijke streefcijfers geen uitvinding van de Europese Commissie. Veel Nederlandse gemeenten stellen ‘meetbare beleidsdoelstellingen’ vast, waaronder de ontwikkeling van de werkloosheid. De gemeentebesturen pochen dat men ze ‘daarop mag afrekenen’.
In werkelijkheid zijn er duizend redenen waarom bestuurders opstappen, maar heb ik nog nooit gehoord van een bestuurder die daadwerkelijk is afgetreden omdat de meetbare beleidsdoelstellingen niet waren gehaald. Hoogstens constateert men dat de doelstelling ongelukkig was geformuleerd, en gaat men vrolijk verder met een nieuwe doelstelling. Eerst legt men zich vast op een bepaalde daling van de werkloosheid, maar als de conjunctuur tegen zit verandert men dat in een gunstiger ontwikkeling dan gemiddeld.
Ook bij de politie zijn ze dol op dit soort doelstellingen. Over criminaliteit, over veiligheidsgevoelens, noem maar op. Het riep bij Winnie Sorgdrager associaties op met een vijfjarenplan uit de Sovjet-Unie. Het merkwaardige is, dat deze ontwikkeling juist bij Nederlandse overheden populair is geworden in de tijd dat het communisme ten onder ging.
Wie nog niet gemerkt heeft dat inmiddels de Berlijnse muur is afgebroken, is Sorgdragers partijgenoot Roger van Boxtel. Die sluit als Minister voor het grote-stedenbeleid convenanten met de grote steden waarin deze zich exact moeten vastleggen op de daling van de werkloosheidspercentages, de stijging van het aantal arbeidsplaatsen in de stad, de verbetering van de veiligheid, en nog vijf aspecten. Het is precies het soort afspraken dat de Europese Commissie met de lidstaten van de Europese Unie wil maken, en waar Zalm zich tegen verzet.
De steden zijn wel gedwongen aan deze poppenkast mee te werken, want anders verspelen ze de subsidiestromen waar Van Boxtel beslag op heeft weten te leggen. Zo wordt het grote-stedenbeleid tot grote-leugenbeleid.
Kan Zalm die Van Boxtel niet eens een kwartiertje apart nemen?