Zoek op trefwoord :
Guantanamo Bay
Verschenen in 'De Leunstoel' - 25-06-2015

President Obama wil graag dat Nederland een aantal gevangenen uit Guantanamo Bay opneemt. Hij schijnt dat ook aan de orde te hebben gesteld tijdens het bezoek van ons koninklijk paar aan het Witte Huis, gelukkig in gezelschap van de minister van Buitenlandse Zaken. De vraag is of Nederland daarop moet ingaan. In eerste instantie was ik geneigd te zeggen van niet.

Amerika heeft het gevangenenkamp bij de militaire basis op Cuba opgericht omdat het land daar wel de macht heeft, maar de regering niet gebonden zou zijn aan beperkingen die de Amerikaanse wetgeving oplegt in de omgang met verdachten van misdrijven. De Amerikaanse rechter heeft die wetgeving echter wel van toepassing verklaard, waardoor er voor veel gevangenen geen juridische basis meer is ze daar te houden.

Wanneer ze om een of andere reden niet terug kunnen naar hun eigen land zou het dus voor de hand liggen dat ze naar het vasteland van Amerika kunnen verhuizen. Dat heeft het Amerikaanse congres echter verboden. Er komt zelfs wetgeving aan die het zal verbieden dat de gevangenen naar elders gaan. Daarom wordt geprobeerd nog snel elders onderdak te vinden. Veel landen zijn daar ook op ingegaan. Maar de vraag is natuurlijk waarom je mensen zou opnemen die Amerika zelf niet wil opnemen.

Tegen de meesten kon strafrechtelijk niets bewezen worden, maar dat sluit natuurlijk niet uit dat er toch een zeker risico is dat ze eenmaal vrij gelaten tot terreurdaden zullen overgaan. En er is zeker een politiek risico verbonden aan opname: sommige Nederlandse kiezers zullen gevoelig zijn voor tirades van Wilders dat we hier gevaarlijke moslims binnenhalen. Daarom zal vooral de VVD er weinig voor voelen. Je bent een Volkspartij voor Vrijheid en Democratie of je bent het niet.

Daar staat dan tegenover dat we als goed bondgenoot Amerika moeten helpen om van dit netelige probleem af te komen. Maar wanneer het congres niet wil dat er gevangenen Guantanamo Bay verlaten, help je dan Amerika nog wel als je dat mogelijk maakt? Help je niet alleen president Obama om iets te realiseren dat Amerika juist niet wil? Of gaat het ons niet om Amerika, met zijn extreem-rechtse politieke meerderheid, maar om een vertegenwoordiger van het liberale Amerika die we willen steunen ook wanneer hij in een minderheidspositie verkeert?

Ik denk eigenlijk dat je daarmee de verkeerde vraag stelt. Uiteindelijk gaat het er niet om of we Obama of het Amerikaanse congres moeten helpen, maar om de gevangenen zelf. Dat zijn mensen die volgens de beginselen van de rechtsstaat voor onschuldig moeten worden gehouden, maar die desondanks gevangen worden gehouden. De meesten zijn ook vreselijk behandeld. In feite zijn het onschuldig vervolgden door een regiem dat de beginselen van de rechtsstaat schendt. Dan is het de taak van de vrije wereld hun asiel te verlenen.

Stel dat Poetin de Verschrikkelijke dit op zijn geweten zou hebben. Dat er in een kamp in Siberië mensen onschuldig zitten opgesloten, maar dat die zich niet als vrij mens in Rusland zouden mogen vestigen. We zouden in het westen overlopen van verontwaardiging. We zouden nog een tandje bijzetten bij de sancties, en druk uitoefenen om ze naar het westen te laten afreizen. In de DDR-tijd was de Bondsrepubliek zelfs bereid grote bedragen te betalen om gevangenen vrij te kopen, zodanig dat dat voor de DDR een aardige deviezenbron werd.

Nu pleit ik er niet voor te gaan betalen om de gevangenen uit Guantanamo Bay vrij te krijgen. Maar wel om ze te zien als slachtoffers van een wreed en onderdrukkend regiem die het verdienen door andere landen te worden opgevangen. Daarom zouden we enkele gevangenen als asielzoeker kunnen uitnodigen. Maar we moeten dan tegelijkertijd benadrukken dat Amerika op deze manier afstand neemt van de Westerse beschaving.