Verschenen in 'Tijdschrift voor de Politie' - 04-05-2014
\'t is dit jaar 25 jaar geleden dat de Berlijnse muur ‘viel’, wat snel daarna zou leiden tot het einde van de DDR. Die DRR leed onder een voortdurend gebrek aan buitenlandse deviezen, omdat in de DDR de producten uit het buitenland veel meer in trek waren dan andersom. Toen eenmaal de handel tussen de DDR en West-Duitsland was vrijgegeven, leidde dat tot een complete instorting van de Oostduitse economie.
Om toch aan deviezen te komen bediende men zich van allerlei bedenkelijke methoden. Zo werd er veel geld verdiend door politieke gevangenen toe te staan naar het buitenland te vertrekken. Ook probeerde men geld te verdienen aan het transitverkeer tussen West-Duitsland en West-Berlijn, niet alleen door daar geld voor te vragen, maar ook met boetes vanwege snelheidsovertredingen. Die werden met een grote gretigheid opgelegd, niet omdat men zich zorgen maakte om de verkeersveiligheid, maar vanwege de inkomsten. Er zouden zelfs verkeersborden bewust slecht zichtbaar zijn gemaakt, om zo meer overtreders te kunnen bekeuren.
In een rechtsstaat als Nederland zal zoiets natuurlijk nooit gebeuren. Maar het lijkt er soms wel op. Ook de Nederlandse regering ziet verkeersboetes als middel om inkomsten voor de staat te genereren. De boete is niet gelieerd aan de ernst van het misdrijf, maar aan het tekort in de schatkist. Wanneer hogere boetes er inderdaad toe leiden dat mensen zich beter aan de maximumsnelheid houden, is dat dus een tegenvaller.
Maar ook in Nederland zie je dat de automobilisten slechter worden geïnformeerd over de voor hen geldende snelheidslimiet. Vroeger was het duidelijk: er waren snelwegen waar je 120 km/h mocht rijden, en snelwegen waar je 100 mocht. Rijkswaterstaat begreep dat je bij dat laatste niet genoeg had aan een enkel verkeersbord, maar gaf op wegen waar de limiet 100 km/h was dat om de 100 m aan, op de hectometerpalen.
Toen zocht echter de VVD een aansprekend onderwerp om de Telegraaflezers over te halen niet op de PVV maar op hun te stemmen. Daar wist de immer goedlachse Melanie Schultz wel wat op: als we nu eens de maximumsnelheid verhogen van 120 km/h naar 130. Het werd met maximale publiciteit omkleed, waarbij duidelijk werd gemaakt dat het niet de minister van Verkeer en Waterstaat was aan wie de mensheid deze zegen te danken had, maar de VVD-politica.
Er ontstonden echter problemen omdat niet overal waar tot nu toe 120 km/h de limiet was, het verantwoord was die te verhogen naar 130. Zo kwamen er drie limieten: 100 km/h, 120 en 130. Tegelijkertijd ging men op sommige trajecten ook nog verschil maken tussen verschillende delen van de dag. Gevolg is dat de automobilist veel vaker in onzekerheid verkeert wat de geldende maximumsnelheid is. Natuurlijk, hij is altijd wel een bord gepasseerd waarop dat stond, maar dat kan hij even niet gezien hebben omdat hij zich concentreerde op een inhaalmanoeuvre. Die aanduidingen van 100 km/h op de hectometerpaaltjes waren en zijn er niet voor niets.
Voor de drukst bereden delen van het wegennet is er een alternatief: daar hangen matrixborden boven de weg, en op die borden kun je de maximumsnelheid aangeven. Daar gaat een heel dwingend effect van uit. In Duitsland gebeurt dat consequent, en in Nederland ook bij weggedeelten waar de limiet 80 km/h is. Je kunt zo ook bij files een maximumsnelheid voorschrijven.
Er is nog een maatregel denkbaar om automobilisten te stimuleren zich aan de maximum snelheid te houden. In Amerika kun je als je de maximum snelheid rijdt rustig op je eigen baan blijven. In Europa mag dat niet, daar moet je naar rechts zodra daar ruimte is. Dat maakt het verkeer veel onrustiger, omdat je als er een langzaam rijdende vrachtauto voor je opduikt, je daarna weer naar links moet. Juist zo ontstaan files.
De enige ratio van deze regel is dat je zo ruimte vrij maakt voor automobilisten die zich niet aan de maximumsnelheid houden. Daarmee faciliteert de overheid snelheidsovertredingen. Je kunt je afvragen waarom dat is. Misschien willen de verantwoordelijke autoriteiten zelf veel te graag scheuren over de autoweg. Maar kwaaddenkenden zouden ook hierbij kunnen denken dat het erom gaat meer boetes te kunnen innen: zowel van degenen die met de maximum snelheid op de linker baan blijven rijden, als van degenen die gebruik maken van de mogelijkheid om herder toen gestaan in te halen.
Nederland is de DDR niet. Maar Nederland heeft wel gemeen met de voormalige DDR dat men de inkomsten uit snelheidsovertredingen belangrijker vindt dan het op andere manieren terugdringen van snelheidsovertredingen, zoals door het duidelijker aangeven van de limiet of het onmogelijk maken van inhalen van auto’s die op de maximumsnelheid zitten. Snelheidsovertredingen zijn de kip met de gouden eieren, en die mag niet geslacht worden. Toch zijn er ook eerlijke manieren om automobilisten meer te laren betalen, zoals rekeningrijden.
In Tijdschrift voor de Politie 2014 nr. 3.