Verschenen in 'PvdA Leiden' - 07-09-2013
Jaarlijks organiseren de gemeente, de universiteit en het LUMC gezamenlijk de Vrijheidslezing. Vrijheid is vanouds een belangrijk thema in Leiden: na het beleg koos de stad als wapenspreuk ‘Haec Libertatis Ergo’ (dit ter wille van de vrijheid) en de universiteit beschouwt zich als Praesidium Libertatis, Bolwerk der Vrijheid.
Er valt dezer dagen ook veel over vrijheid te discussiëren. Alleen al het feit dat de partij die op dit moment het hoogst in de peilingen staat zichzelf ‘Partij van de Vrijheid’ noemt, maar door velen juist beschouwd wordt als een bedreiging van de vrijheid, geeft aan dat vrijheid geen onproblematisch begrip is.
Om onze vrijheid te beschermen worden steeds meer gegevens verzameld en elektronisch vast gelegd, maar dat vormt tegelijkertijd een bedreiging voor onze persoonlijke vrijheid. En wat moet je nu vinden van Egypte: beschermt daar het leger de vrijheid door de Moslim Broeders aan de kant te zetten, of is dat op zichzelf juist een onaanvaardbare inperking van de democratische vrijheid die men daar bevochten dacht te hebben?
Alle reden dus om op 28 augustus naar de Pieterskerk te tijgen. Of toch niet? Spreker was niemand minder dan Ban Ki-Moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Die was toch in de buurt vanwege het eeuwfeest van het Vredespaleis. Nu is Ban Ki-Moon uiteraard een gewichtig man. Ongetwijfeld ook een groot voorstander van vrijheid, leer mij Ban Ki-Moon kennen. Met zo’n spreker kun je ook heel diplomatiek Den Haag in de Pieterskerk verwachten.
Maar kon je ook iets interessants van hem verwachten, een uitspraak waarbij je op het puntje van je stoel gaat zitten? Onwaarschijnlijk. Juist iemand als Ban Ki-Moon zit in een positie waarin hij zijn woorden op een goudschaaltje moet wegen. Grote kans dus dat ik in plaats van op het puntje van mijn stoel te gaan zitten op mijn stoel in slaap zou vallen, en dat is genant tegenover wie er naast je zit. Ik ben dus maar niet gegaan.
In plaats van een hoogwaardigheidsbekleder van buiten had men ook een opinion leader vanuit de universiteit kunnen vragen. Dat vraagt echter om verbinding tussen de academische gemeenschap en het bestuurlijke circuit, en ik vraag me wel eens af of die er wel is. In 2005 werden ter gelegenheid van het lustrum van de universiteit vier ‘prominenten’ geïnterviewd. Die bleken elkaar niet te kennen.
Aan de universiteit zit men ook niet op dwarsliggers te wachten. Bart Tromp werd er ontslagen, Thomas von der Dunk liet men lopen. Mandela kreeg een eredoctoraat toen hij president was geworden, niet toen hij nog op Robbeneiland zat, stel je voor. Dat was net zoiets geweest als nu een eredoctoraat voor Bradley Manning, Julian Assange of Edward Snowdon.
Het gaat mij er niet om dat de Vrijheidslezing door iemand van links wordt gehouden. Zoals Rosa Luxemburg zei: Freiheit ist immer die Freiheit der Andersdenkenden. Er lopen aan de universiteit ook mensen rond met interessante rechtse meningen, zoals Paul Cliteur en Afshin Ellian. Als een van hen de Vrijheidslezing had gehouden was ik wel gekomen. Ik had me dan misschien zitten ergeren, maar ik zou niet in slaap zijn gevallen.
In PG Ledenblad van de leidse afdeling van de PvdA, september 2013