Rover Holland Rijnland Jaarverslag 2012-13
Verschenen in 'Rover' - 23-08-2013

print dit artikel

Bestuurssamenstelling en taakverdeling

Tijdens de jaarvergadering op 18 september 2012 werden de leden van het afdelingsbestuur opnieuw gekozen. Voorzitter was Paul Bordewijk, Hans van Dam was secretaris/penningmeester, en de overige leden waren Minco de Groot, Han Poortman en Truus Schalekamp. In de samenstelling van het bestuur is gedurende het jaar geen verandering gekomen. Het bestuur werd ondersteund door een aantal adviseurs, waarvan sommigen alleen via de mail van hun betrokkenheid blijk gaven, anderen ook bestuursvergaderingen bij woonden.

Han Poortman vertegenwoordigde de afdeling in het overleg met de netwerken Randstad-Noord en Randstad-Zuid van NS Reizigers. Bram van der Loeff (een van onze adviseurs) en Truus Schalekamp onderhielden de contacten met het OV-netwerk Oegstgeest. Paul Bordewijk en Hans van Dam hadden regelmatig overleg met degeen die bij de provincie verantwoordelijk is voor de publiciteit rond R- net, en woonden op de publieke tribune de vergaderingen bij van het portefeuillehoudersoverleg Verkeer en Vervoer van de Regio Holland Rijnland.  

De samenvoeging van ROVH (Reizigersadviesraad Openbaar Vervoer Holland Rijnland) en ROM (Reizigersoverleg Midden-Holland) heeft inmiddels zijn beslag gekregen. In het nieuwe RHM (ROCOV Hollands Midden) heeft onze afdeling twee vertegenwoordigers, evenveel als de afdeling Rover Gouda e.o. Onze vertegenwoordigers zijn Hans van Dam en Truus Schalekamp. Via interne mails en besprekingen tijdens de bestuursvergaderingen vindt overleg plaats over de binnen RHM in te nemen standpunten. RHM heeft een moeizame start omdat men nog aan elkaars rolopvatting moet wennen.

Belangrijke ontwikkelingen

            Belangrijke aandachtspunten van het afdelingsbestuur waren de overname van de busconcessie van Connexxion door Arriva, de plannen van de provincie met R-net in Zuid-Holland Noord en daarmee samenhangend de bereikbaarheid van de Leidse Binnenstad, en de wijzigingen van de dienstregeling van NS in de noord- en zuidrichting. Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 hebben wij aan alle raadsfracties in onze regio conceptteksten voor de verkiezingsprogramma’s gestuurd, soms alleen met wensen t.a.v. de ontwikkelingen in de regio, soms ook met lokale wensen.

Vanwege de vele wijzigingen in de dienstregelingen per 9 december 2012 hebben we de leden een extra nieuwsbrief gestuurd, waarin deze wijzigingen zijn samengevat ,naast de reguliere nieuwsbrief ter gelegenheid van de jaarvergadering,.

We streven ernaar meer leden bij ons werk te betrekken door de instelling van lokale werkgroepen. Er is inmiddels een Werkgroep Leiden die regelmatig bijeen komt, en op ad hoc basis vindt overleg plaats met actieve leden in de Duin- en Bollenstreek. Het blijkt lastig om leden uit de Rijnstreek bij ons werk te betrekken. Het bestuur maakt graag kennis met geïnteresseerde leden die in een dergelijk overleg willen participeren.

Het ledental

            In het jaar 2012 was er een kleine groei van het ledental te constateren, van 280 naar 285. Dit liep in de pas met de landelijke ontwikkeling:

Het blijkt dat de afdeling het een klein beetje beter doet dan de landelijke vereniging, maar dat neemt niet weg dat we in zes jaar 12% van ons ledental zijn kwijt geraakt. Dat is een zeer zorgelijke ontwikkeling, omdat een afnemend ledental onze representativiteit aantast, maar ook minder uitgaven mogelijk maakt. Net als het landelijk bestuur doen wij ons best nieuwe leden te winnen, maar dat is moeilijk in een tijd waarin veel mensen te kampen hebben met achteruitgang in inkomen, en de neiging zich aan te sluiten bij collectieve verbanden afneemt.

            Veel mensen blijken wel met Rover te sympathiseren, maar zich niet te realiseren dat Rover alleen kan functioneren met voldoende leden. Dat bleek ook weer bij de onrust stond als gevolg van problemen bij de overname van de busconcessie door Arriva. Rover is echter geen door de overheid ingestelde instantie zoals de ACM of de Nationale Ombudsman. Daarom doen we een beroep op iedereen die in zijn omgeving mensen ziet die met Rover sympathiseren, om eens voorzichtig te informeren of men geen lid wil worden. De jaarvergadering is een prima gelegenheid om belangstellenden kennis te laten met Rover.

            Het opgeven van nieuwe leden gaat het gemakkelijkst via http://www.rover.nl/index.php/steun-rover/lid-worden. Door op dit scherm te klikken op een van de mogelijke vormen van lidmaatschap of ondersteuning worden de daaraan verbonden condities zichtbaar. Wie lid wil worden zonder zijn email-adres op te geven (of dat niet heeft), kan zich schriftelijk opgeven via Postbus 2132 – 3800 CC Amersfoort.

De overname van de busexploitatie door Arriva     

            Op zondag 9 december 2012 ging de nieuwe dienstregeling is, waarbij de exploitatie van de bussen in onze regio werd overgenomen door Arriva. Hoewel Arriva ‘een flitsende start’ had beloofd, werd het een drama, en leidde de overname tot veel klachten. Daarbij waren verschillende aspecten in het geding.

            Arriva stond voor de taak van de ene dag op de andere de nieuwe dienstregeling te implementeren. Een van de problemen daarbij was dat Arriva contractueel verplicht was een aantal bussen over te nemen van Connexxion, die daardoor pas later konden worden aangepast aan de door Arriva gebruikte techniek. Het gevolg was dat er bussen rond reden waarop de bestemming en soms ook het lijnnummer niet waren aangegeven. De aanduidingen van de bestemmingen boven de perrons op het busstation bij Leiden Centraal werkten niet meer, en doen dat trouwens nog steeds niet. Een mooi initiatief was de door Arriva bij het station ingerichte OV-winkel, maar die was aanvankelijk niet te vinden. Op zichzelf was het niet verwonderlijk dat er dergelijke aanloopproblemen ontstonden, wel dat Arriva veel van de problemen kennelijk in het geheel niet voorzien had. Anders had men zich vooraf wat bescheidener opgesteld.

            De nieuwe dienstregeling leidde tot een stroom van klachten, waarbij Rover betrekkelijk machteloos stond. Uiting geven aan het algehele ongenoegen was de enige mogelijkheid. Tot onze verbazing leidde dat dat tot verwijten van Arriva dat wij zo het aanzien van het openbaar vervoer schaadden, waarmee de verantwoordelijkheid voor het slechte nieuws bij de boodschapper werd gelegd. De reputatieschade die Arriva geleden heeft is toch echt hun eigen verantwoordelijkheid.

            Een tweede aspect was de gewijzigde dienstregeling. In een aantal plaatsen zijn bushaltes opgeheven om zo lijnen te bundelen en een snellere doorstroming mogelijk te maken. Arriva handelde daarmee in overeenstemming met de OV-visie van Holland Rijnland, waarin de voorkeur werd gegeven aan verbindende lijnen boven ontsluitende lijnen. Eerder hadden wij deze keuze bestreden, maar daarbij weinig steun ondervonden. Nu echter duidelijk werd wat deze keuze voor hun eigen gemeente betekende, krabbelden een aantal wethouders terug. Wij hebben daarom gevraagd om een evaluatie en een herziening van de OV-visie van Holland Rijnland, maar daar was men nog niet aan toe. Wel is men nu meer geneigd het belang van de ondersteunende lijnen te onderkennen.

            Op sommige punten wijkt de nieuwe dienstregeling ook in gunstige zin af van de OV-visie. Dat geldt met name voor grote delen van Katwijk en voor Noordwijk, die veel beter ontsloten worden dan wanneer de eigen bestuurders hun zin hadden gekregen en de bussen het ooit gekozen RGL-tracé waren gaan volgen.

            In een aantal gevallen ging Arriva een hoger tarief hanteren, vanwege de veronderstelde HOV-kwaliteit van een aantal lijnen. Daarbij werd op aanvechtbare manier omgegaan met de begrippen ‘rijsnelheid’ en ‘stedelijk gebied’. Op instigatie van Rover heeft daarom RHM een bezwarenprocedure bij de provincie gestart, maar daarbij helaas geen gelijk gekregen. 

            Problemen ontstonden ook met de abonnementen, omdat er slechts een beperkt  landelijk systeem van abonnementen bestaat, waarnaast elke vervoerder zijn eigen systeem hanteert. In sommige gevallen gingen reizigers daardoor aanzienlijk meer betalen, vooral wanneer ze over concessiegrenzen heen reisden. De totale tarievenstructuur is dusdanig ingewikkeld, dat dit niet allemaal te voorzien was. Gelukkig zijn wel een aantal reparatiemaatregelen genomen. Het is een van de voorbeelden waarbij de wens van afzonderlijke bedrijven om hun eigen bedrijfsvoering onder controle te hebben het wint van de behoefte van de reiziger aan een eenvoudig en samenhangend systeem in het gehele land. Hoe ingewikkeld het is is te zien op  http://www.ovchipkaartabonnement.nl  

R-net

            Op 17 mei 2013 werden de contracten om te komen tot de RijnGouwelijn officieel ontbonden. Daarmee kwam een formeel einde aan een tijdperk van meer dan tien jaar waarin onze afdeling zich verzet heeft tegen de aanleg van de RGL en gepleit heeft voor alternatieven, waaronder  verbetering van de spoorlijn Leiden-Utrecht om daar een hogere frequentie mogelijk te maken. Een belangrijk deel van de investeringsbedragen wordt daar nu aan besteed. Positief daarbij is dat anders dan in het verleden de provincie Zuid-Holland zich bereid getoond heeft over de grenzen van de eigen provincie heen te kijken en uit te gaan van de mobiliteitsbehoefte bij de eigen inwoners, ook wanneer die zich op bestemmingen buiten de provincie richt.

            Op de lijn Alphen-Gouda vinden dezelfde aanpassingen plaats als voorzien t.b.v. de RGL, om vanaf 2014 een kwartierdienst mogelijk te maken. Overigens zal er het grootste deel van de dag een halfuursdienst worden gereden; alleen in de ochtend- en avondspits worden in beide richtingen drie treinen toegevoegd. Voor de aanbesteding van de exploitatie is inmiddels een programma van eisen (PvE) vastgesteld. Er komen alleen tweede-klas plaatsen, en er komen geen toiletten. Rover heeft om dit laatste gevraagd vanuit de overweging dat de reiziger er altijd vanuit moet kunnen gaan dat een trein een toilet bevat, maar dit is door de provincie afgewezen.  

Voorts zijn afspraken gemaakt over investeringen ten behoeve van snellere bussen. Het geheel werd eerst aangeduid als HOV-net Zuid-Holland, nu maakt het deel uit van R-net, een concept dat bedoeld is voor de gehele Randstad.

Hoewel R-net goede kansen biedt, zitten er ook haken en ogen aan, zowel conceptueel als wat betreft de wijze van besluitvorming. Deze zijn door eens beschreven in de nota ‘Kijk uit, R-net komt eraan’, die afzonderlijk staat geagendeerd voor de vergadering op 12 september

De bereikbaarheid van de Leidse Binnenstad         

Een van onze bezwaren tegen het oorspronkelijke RGL-plan was dat er dan geen bussen meer door de Breestraat zouden kunnen rijden. Dat zou een grote achteruitgang van het openbaar vervoer in Leiden betekenen omdat de RGL slechts weinig inwoners van Leiden een directe verbinding met het centrum zou geven, terwijl het huidige busnet bijna alle wijken in Leiden en de randgemeenten met de Breestraat verbindt. Daarom hadden wij ook minder bezwaar tegen de RGL via de route direct om het centrum heen (Hooigracht en Langegracht) dan via de Breestraat.

Bij de ontwikkeling van R-net bleek echter dat er in de Leidse politiek sterke krachten zijn die alsnog willen dat er geen bussen meer door de Breestraat rijden. Deze worden gesteund door organisaties als het Centrummanagement en het Stadslab. Wij hebben daarbij het standpunt ingenomen dat in ieder geval de stadsbussen door de Breestraat moeten rijden en daar op een centraal punt moeten halteren; voor de regionale bussen lijkt ons een omweg via Hooigracht en Langegracht aanvaardbaar wanneer daar congestie vermeden kan worden. De Ringweg Oost bood dat perspectief.

            Inmiddels heeft het college van B&W gekozen voor een herinrichting van de Breestraat in 2014 waarbij de eerste jaren alle bussen door de Breestraat kunnen blijven rijden. Los van de totstandkoming van de Ringweg Oost  zouden er vervolgens maatregelen genomen moeten worden om de doorstroming op de route Hooigracht-Langegracht te bevorderen, waarna de Breestraat opnieuw zou worden ingericht en er nog maar een beperkt aantal bussen via de Breestraat gaat rijden.

            Dat de Breestraat behouden blijft voor het openbaar vervoer is goed nieuws. Wij hebben echter nog wel vragen over de herinrichting, en zijn bang dat op termijn de Breestraat niet door alle stadsbussen  zal kunnen worden aangedaan. Ook hebben wij twijfels of zonder aanleg van de Ringweg Oost  de maatregelen voor een betere doorstroming op de Hooigracht wel afdoende zullen blijken. Wij gaan er vanuit dat er over deze vraagpunten een constructieve discussie mogelijk zal zijn.   

De treinen in de noord-zuid richting

            Ook de dienstregeling 2013 van NS impliceerde veel wijzigingen in de treinenloop op het Leidse station in de noord-zuid richting. Dit keer hield dat verband met het in gebruik nemen van de Hanzelijn. Daardoor rijden er nu rechtstreekse treinen van Leiden naar Groningen en Leeuwarden. Een nadeel is dat de patroontijden van de veel gebruikte intercity’s tussen Leiden Centraal en Den Haag Centraal weer ongunstiger geworden zijn (20-10 i.p.v. 15-15). Ook de sprinters rijden niet meer volgens 15-15 maar volgens 20-10. Zij zijn echter wel zo gepland t.o.v. de intercity’s, dat er nu elke tien minuten een trein vanuit Leiden Centraal naar Den Haag Centraal vertrekt, waarvan per half uur één er 11 min. over doet, één 12 min. en één 16 min.

            De verlegging van de patroontijden bij de sprinters heeft als gevolg dat voor reizigers van De Vink en Voorschoten naar Den Haag HS de overstaptijd op Laan van Nieuw Oost-Indië korter is geworden, waar tegenover staat dat deze overstap nog slechts eenmaal per half uur mogelijk is in plaats van elk kwartier. Bovendien rijden er minder sprinters in de stille uren, waardoor men tijdens die gedeelten van de dag op Den Haag Centraal zal moeten overstappen, wat nog meer tijd kost. Wij hebben erop aangedrongen vanwege dit laatste in de stille uren de sprinter ‘op het andere kwartier’ te laten rijden. Met ingang van de dienstregeling van 2014 gaat dat ook gebeuren.       

Nog steeds lijkt NS Reizigers van plan om de poortjes te gaan gebruiken waarmee het station kan worden afgesloten. De ratio daarvan is het tegengaan van zwartrijden, maar NS is daarbij niet consequent, want veel stations blijven vrij toegankelijk. Wie zwart wil rijden kan dat in de toekomst doen via de stations Lammenschans of De Vink. Om dat tegen te gaan blijft controle door conducteurs in de trein noodzakelijk. Ook heen en weer reizen zonder het poortjesgebied te verlaten zou anders onbeperkt mogelijk zijn.

De poortjes zijn heel hinderlijk voor mensen die door het station heen moeten, bij voorbeeld buspassagiers die aan de andere kant van het station moeten zijn. Het betekent ook dat mensen die van voorzieningen in het station gebruik willen maken, of in het station iemand tegen komen met wie ze een praatje maken, steeds op hun horloge moeten kijken om te voorkomen dat ze door het OV-chipsysteem als reiziger worden aangeslagen. Het is ons ook niet duidelijk hoe het gaat met reizigers van en naar het buitenland, en of het e-ticket gehandhaafd blijft.

Om al deze redenen zijn wij nog steeds tegen het in gebruik nemen van de poortjes, en hopen we dat het de gemeenten Leiden lukt de NS te dwingen de poortjes te verwijderen.  

Het politieke klimaat

            In het algemeen moeten we constateren dat het politieke klimaat rond het openbaar vervoer grimmiger is geworden, ondanks de lippendienst die veel partijen bewijzen aan energie- en klimaatbeleid. Dat blijkt zeer sterk uit de discussie over de bussen in de Breestraat, waarbij veel raadsleden de bussen alleen als hinderlijk beschouwen en niet als een vervoermiddel waarmee je je ook kunt verplaatsen. Wanneer Arriva een betere routering van de bussen in de Merenwijk wil, waarvoor een parkeerplaats moet worden opgeheven, geeft het Leidse gemeentebestuur niet thuis. Ook elders zie je bewegingen om busbanen op te heffen, of om de grond rond een treinstation als veel te kostbaar te beschouwen om daar een busstation te projecteren.

            In dit klimaat is het des te belangrijker dat een groepering als Rover bestaat een zijn stem laat horen.  

Oegstgeest, 6 augustus 2013

Hans van Dam                                                           Paul Bordewijk

Secretaris                                                                   voorzitter