Bas Eenhoorn was waarnemend burgemeester van Alphen a/d Rijn toen daar op 9 april 2011 in een winkelcentrum een gestoorde man zes mensen doodschoot en een groot aantal anderen verwondde, en daarna zelfmoord pleegde. Langer dan drie minuten duurde het niet, maar het was een gebeurtenis met een enorme impact, ook voor Eenhoorn zelf.

Hij heeft zijn persoonlijke ervaringen op papier gezet om die te delen met collega’s, maar ook in de hoop dat hij daarmee andere betrokkenen kan helpen de herinnering ‘een plek te geven’. Hij doet ook een aantal aanbevelingen.

Voor Eenhoorn is de crisis vooral een communicatieprobleem met het vertrouwen in de overheid als inzet. Hij gaat naar de eerste persconferentie met de gedachte: ‘Het komt erop aan dat kijkers en luisteraars ervan overtuigd zullen zijn dat de leiding van de beheersing van deze crisis bij ons in goede handen is’. Ik zou zeggen het komt erop aan iedereen zo goed mogelijk te informeren, en wanneer dat bijdraagt aan het vertrouwen is dat een afgeleid resultaat.

Eenhoorn slaagt er inderdaad in dat vertrouwen te winnen, hoewel hij niet altijd antwoord kan geven op de gestelde vragen, vooral doordat aan de interne communicatie nogal wat mankeert. Het begint er al mee dat hij wordt geïnformeerd door de loco-burgemeester die toevallig bij de schietpartij in de buurt was, en niet vanuit de organisatie, hoewel er wel al ambulances af en aan rijden. Eenhoorn gaat onmiddellijk met zijn eigen auto vanuit zijn woonplaats naar Alphen, druk telefonerend om de crisisorganisatie op te tuigen.

Er is geen centraal overzicht waar de doden en gewonden zich bevinden. Ziekenhuizen doen daar ook geen mededeling over vanwege de privacy. Kennelijk is het geen standaard dat ambulances in dergelijke gevallen de namen en de bestemming doorgeven aan de meldkamer. Het duurt ook eindeloos voor familieleden van de slachtoffers kunnen worden ingelicht.

Wanneer het later wenselijk blijkt een aantal winkelcentra te ontruimen vanwege een briefje waarin met explosieven wordt gedreigd, willen politie en justitie niet dat die reden wordt meegedeeld, maar is Eenhoorn zo verstandig zich daar niets van aan te trekken. Eenhoorn krijgt dan weer niet te horen dat er een arrestatieteam gevormd is vanwege een mogelijke tweede verdachte. Pijnlijk is ook dat politie en justitie het niet eens kunnen worden over de gang van zaken bij de verlening van de wapenvergunning aan de dader. En bijzonder is toch ook wel dat er de dag na de ramp al een herdenking wordt gehouden, in aanwezigheid van o.a. Marc Rutte, maar dat daarna ook het Koninklijk Huis zich meldt, en dat er dan nog een tweede herdenking wordt georganiseerd in aanwezigheid van de Majesteit.

Wie in zijn eigen gemeente verantwoordelijk is voor het optreden bij dit soort crisissen, doet er goed aan dit boekje te lezen. Maar of de slachtoffers er veel troost uit zullen putten weet ik niet.

In Openbaar bestuur januari 2012