Ooit gehoord van het land Chartalië? Nee waarschijnlijk, want dat land bestaat alleen in mijn fantasie. Chartalië is een beetje achterlijk land. Mensen en bedrijven hebben er geen bank- of girorekeningen, maar betalen nog met munten en bankbiljetten, dus met chartaal geld. Daarom heet dat land ook zo. Tot voor kort was Chartalië een arm land, dat krijg je zonder bloeiend bankwezen. Er was weinig economische groei en veel werkloosheid.

Maar dat veranderde een paar jaar geleden toen de Extra Bank zich in Chartalië vestigde. Niemand wist precies waar die bank vandaan kwam, maar hij was bereid om bedrijfskredieten en hypothecaire leningen te verstrekken tegen veel gunstiger condities dan de ingeslapen Boerenleenbank die tot dan toe het bancaire monopolie in Chartalië had.

Chartalië beleefde daardoor een economische boom. Bedrijven konden nieuwe investeringen doen, en particulieren konden ineens geld lenen om een nieuw huis te laten bouwen. Het eerste jaar na de vestiging van Extra Bank groeide de economie wel met 10%, en de werkloosheid verdween als sneeuw voor de zon. De CEO van de Extra Bank ontving ter gelegenheid van 50^ste verjaardag van de hertog het Grootkruis in de Orde van de Chartaalse Tijger. Door de economische groei namen ook de belastinginkomsten toe, en kon de overheid allerlei achterstallige investeringen doen.

Zo kreeg de politie nieuwe apparatuur om vals geld te detecteren. En dat hadden ze nu niet moeten doen. Zodra het eerste apparaat op het hoofdbureau was afgeleverd, wisten de agenten daar niet hoe snel ze hun eigen geld door het nieuwe apparaat konden laten checken, als kleine jongetjes met een nieuw speeltje. Maar dat was even schrikken. Direct al het eerste bankbiljet dat door de machine werd gehaald bleek vals, en na een kwartier bleek dat te gelden voor ongeveer de helft van de bankbiljetten die de agenten op zak hadden. Ze riepen de hoofdcommissaris erbij, en die had maar één oplossing: we zetten het apparaat in de kelder, en verder mondje dicht.

Maar zo gaat dat niet. De agenten vertelden het aan hun partners, en die raakten erover aan de praat bij de slager, zodat na een week het Chartaals Dagblad er achter kwam. Het bleek ook al snel waar het valse geld vandaan kwam, van de Extra Bank, dat vermoedde u al. Er kwam een spoeddebat in het Chartaalse parlement, waar de minister van Financiën zich moest verantwoorden voor het toezicht op de Extra Bank. Die verwees naar directeur Nietink van de Chartaalse Centrale Bank, maar die bleek net vertrokken naar een conferentie in Bazel.

Al spoedig begrepen de Chartalezen dat het veel belangrijker was zich af te vragen wat er nu moest gebeuren. Men was het erover eens dat de Extra Bank moest worden gesloten, en dat iedereen het valse geld moest inleveren. Maar men verschilde van mening of je dan echt geld terug moest krijgen. De monetaristen waarschuwden dat er dan sprake was van geldschepping, wat tot inflatie zou leiden. De Keynesianen stelden dat die geldschepping allang had plaats gevonden, en dat het uit de circulatie halen van het valse geld zonder compensatie zou leiden tot veel lagere bestedingen en een economische crisis. Ik denk dat de Keynesianen gelijk hadden.

Onze economie lijkt meer op die van Chartalië dan we ons realiseren. Bij ons zit het niet in de valse bankbiljetten, maar in allerlei nieuwe financiële producten die op de balansen van de banken verschenen, wat gelijk stond met het scheppen van geld. Veel van die producten bleken niet de waarde te hebben die verondersteld werd, en zijn dus vergelijkbaar met vals geld. De staatssteun aan de banken is niets anders dan het omwisselen van valse bankbiljetten voor echte. Inflatie hoeven we daarvan niet te vrezen.