Verschenen in 'Intermediair' - 20-07-2000
Op de dag dat het vijf jaar geleden was dat generaal Mladic zich meester maakte van de enclave Srebrenica, hebben veertig schrijvers gepleit voor een ‘Parlementaire Enquête Srebrenica’. Zij nemen geen genoegen met het onderzoek van het NIOD , noch met dat van de Tweede-Kamercommissie Uitzendingen onder voorzitterschap van D66-er Bakker, die 4 september zal rapporteren.
Ondertekenaar Jan Blokker noemde tegenover De Volkskrant die commissie een farce. Toch staat in de door Blokker ondertekende verklaring dat de hoorzittingen van die commissie duidelijk hebben gemaakt ‘dat de veilige aftocht van de Nederlandse militairen belangrijker was dan het uitvoeren van de primaire opdracht: het beschermen van de bevolking en vluchtelingen’. Hoezo, farce?
Ik denk dat de ondertekenaars gelijk hebben dat zij deze conclusie uit de verhoren van de commissie Bakker trekken. De vraag is hoogstens of je daar die verhoren voor nodig had. Van het begin af aan was duidelijk dat men in Den Haag de veiligheid van Dutchbat voorop stelde, en ik heb daar indertijd niemand tegen horen protesteren, hoezeer de manier waarop het allemaal gegaan is ook gevoelens van machteloosheid en gène heeft opgeroepen.
In de brief staat ook nergens te lezen dat Dutchbat de eer van Nederland had moeten redden door strijdend tegen de Serviërs ten onder te gaan. Dat zou uiteraard meteen de vraag hebben opgeroepen of de schrijvers dat ook gevonden hadden wanneer ze een zoon of dochter bij Dutchbat hadden gehad. Zelfs de haviken van het Interkerkelijk Vredesberaad durven niet hardop te zeggen dat Dutchbat naar de wapens had moeten grijpen.
Het roept wel de vraag op, waarom Nederland ooit deze onmogelijke taak op zich genomen heeft, maar daar hebben we nu juist de commissie Bakker voor. Je kunt toch moeilijk een nieuw parlementair onderzoek bepleiten zolang het lopende onderzoek niet is afgesloten. Daarna kun je pas beoordelen of er vragen zijn overgebleven die alleen met verhoren onder ede zijn te beantwoorden.
Eerder kun je een enquête bepleiten om alles boven water te krijgen wat defensie achteraf gedaan heeft om de zaken mooier voor te stellen dan ze waren. Natuurlijk wist Dutchbat niets van genocide, want anders .. Ja, wat anders? Het ‘mislukte’ filmrolletje is het symbool geworden van deze cover up, en ik denk nog steeds dat die foto’s een dag eerder gewoon ontwikkeld zijn, en ergens in een kluis liggen.
De vraag is echter of een parlementaire enquête zoiets oplost. Ondanks alle commotie weten we na de Bijlmer enquête nog steeds niet waar de Cockpit Voice Recorder is gebleven, waarom de luchtverkeersleiders niet wisten dat er twee motoren waren afgebroken, en hoe het kan dat de geconstateerde stroomonderbreking in de machine op een andere moment plaats vond dan het moment waarop de motoren afvielen.
Ik denk dat Giphart en zijn veertig schrijvers vooral een parlementaire enquête willen bij wijze van nationale afrekening. Rob Oudkerk, die Karremans de les leest. Maar enquêtes worden gehouden voor waarheidsvinding en het trekken van lessen voor de toekomst, en niet om een schandpaal op te richten.