Zoek op trefwoord :
Sprong in het duister
Verschenen in 'Intermediair' - 30-04-2001

De privatisering van de elektriciteitsbedrijven is voor de bevolking van Californië letterlijk een sprong in het duister gebleken. Zelfs in Silicon Valley gaan zo nu en dan de lampen uit. De elektriciteitsbedrijven zijn niet in staat om aan de vraag naar stroom te voldoen, en voor zover ze nog stroom kunnen inkopen is de prijs daarvan hoger dan ze van de toezichthouders bij de klanten in rekening mogen brengen.

Het dwingt de regering van Californië ertoe om zichzelf garant te stellen voor stroomaankopen, en bevelen uit te doen gaan aan de elektriciteitsbedrijven om stroom te leveren. De terugtredende overheid is even ver te zoeken.

Op zichzelf is dit alles natuurlijk heel goed voor het milieu. Maar er moeten betere mogelijkheden zijn om tot energiebesparing te komen dan mensen vast te laten zitten in de lift of de verkeerslichten niet meer te laten werken.

Het is elke keer wat met privatisering. De theorie is dat bedrijven dan beter tegemoet komen aan de behoeften van de klant, maar de NS beschikt nu juist over te weinig capaciteit omdat het bedrijf te lang in het onzekere werd gehouden om nieuwe treinstellen te kunnen bestellen. Door de privatisering verdween in Amsterdam CNN ineens van de kabel.

Daar wordt dan altijd tegenovergesteld, dat we door de privatisering van de telefoon toch maar mooi allemaal goedkoop mobiel kunnen bellen. Dat is ook zo: ik kan mij geen treinreis meer voorstellen die niet verlevendigd wordt omdat ik kennis mag nemen van andermans zakelijke of privé problemen.

Maar de veiling van de UMTS frequenties heeft wel geweldige negatieve gevolgen gehad voor de kredietwaardigheid van KPN, waardoor het maar de vraag is hoelang dat bedrijf nog door kan gaan om draadjes in de grond te leggen.

Het interessante van het Californische voorbeeld is dat kritiek op de privatisering in Nederland altijd werd gepareerd door te verwijzen naar Amerika. Daar hadden ze strenge toezichthouders, zodat wantoestanden als bij het loodswezen hier onmogelijk waren. Nu worden we gerustgesteld dat de toezichthouder in Nederland veel minder streng is, en niet kan verhinderen dat de energieleveranciers hun hogere inkoopkosten bij de klant in rekening brengen, waardoor de klant vanzelf tot zuinigheid wordt aangezet.

Maar wanneer die hogere inkoopkosten het gevolg zijn van onvoldoende productievermogen of onvoldoende netcapaciteit, stijgen de prijzen net zo lang tot de minst draagkrachtige afnemers afhaken. Dan worden we misschien geconfronteerd met bejaardenhuizen waar in de winter tussen 7 en 9 uur ’s ochtends het licht niet meer brandt.

Honderd jaar geleden waren in de grote steden de liberalen aan de macht. Die begrepen dat met de energievoorziening zulke grote belangen in het geding waren, dat je dat niet kunt overlaten aan bedrijven die zich richten op korte-termijn voordelen. Nu zijn de sociaal-democraten aan de macht, en wordt er op grote schaal geprivatiseerd. Hopelijk gaan we daarover nadenken voor we ook hier vastzitten in de lift.