Door de bank genomen
Verschenen in 'PvdA Leiden' - 16-11-2008
Verschenen in 'PvdA Leiden' - 16-11-2008
Het kan raar lopen in de politiek. In ons beginselprogramma van 1977 stond dat de banken in gemeenschapshanden moesten worden gebracht. Maar de PvdA heeft dat nooit echt nagestreefd. Onder Den Uyl werd nog besloten om de Rijkspostspaarbank en de Postchèque- en Girodienst samen te voegen tot de Postbank, maar onder Wim Kok werd de Postbank weer geprivatiseerd. In het huidige beginselprogramma tref je nationalisatie van de banken ook niet meer aan.
Maar nu, nog geen vier jaar later, blijkt de Staat ineens de trotse eigenaar van twee grote banken, ABN Amro en Fortis Nederland. En dan is er ook nog een kapitaalinjectie van miljarden naar ING gegaan. Ondanks dat we niet meer geloofden in de nationalisering van het bankwezen, proefde je in de PvdA toch iets van een stille triomf: zie je wel, het kapitalisme gaat aan zijn eigen fouten ten onder, en ze hebben die veel gesmade overheid nodig om zelf overeind te blijven.
Je kunt dus niet zeggen dat we erg goed zijn voorbereid op de overname van die banken. Zolang het alleen gaat om acute noodmaatregelen, is dat ook niet nodig: voorkomen dat het betalingsverkeer stil komt te liggen en mensen hun spaargeld kwijtraken, heeft dan de hoogste prioriteit. Maar er komt een moment dat we moeten beslissen wat we verder met die banken willen. Blijven het staatsbanken, of worden ze weer aan particuliere aandeelhouders verkocht waneer de financiële storm is gaan liggen? Of worden ze wel verkocht, maar onder zulke condities dat de staat die banken niet nog een keer zal moeten steunen?
Het oude perspectief op banken is dat ze het geld beheren van de rijken, en dat we door de banken in overheidshanden te brengen kunnen zorgen dat dat geld op een maatschappelijk verantwoorde manier wordt belegd. Om die reden wil GroenLinks nu weer de banken in overheidshanden houden. Bij de recente overnames heeft dat argument echter geen rol gespeeld.
Het ging er in de eerste plaats om degenen te beschermen die hun geld aan de banken hadden toevertrouwd. Dat zijn wij allemaal. Je kunt in deze tijd niet meer zonder bank- of girorekening. Dan moet het niet zo zijn dat je je salaris ineens kwijt bent omdat je bank is omgevallen en de geldautomaat de pasjes van jouw bank geblokkeerd heeft. Maar er moeten ook voldoende geldautomaten zijn: een onaangenaam effect van de overname van ABN Amro door Fortis was dat de geldautomaat aan de Zeemanlaan ineens was verdwenen. Banken zijn een soort nutsbedrijf.
Het is duidelijk geworden dat banken waar de aandeelhouders het volledig voor het zeggen hebben de rekeninghouders onvoldoende zekerheid kunnen bieden. Daar is in ieder geval de staat voor nodig. Rekeninghouders zijn niet gediend met bankdirecteuren die vooral proberen elkaar over te nemen, als een wedstrijd wie het verst kan pissen. Het is duidelijk dat ze dat in Brussel altijd winnen. Maar de minister van Financiën moet ook niet verantwoordelijk zijn voor elke afzonderlijke belegging. Over de vraag wat dan wel blijft het akelig stil in de partij.In PG, orgaan van de PvdA afdeling Leiden, november 2008.