Zou het nog goed komen met de PvdA? Maurice de Hond peilt ons de laatste tijd op 15 of 16 zetels. D66 staat nu op 14. Aan dat laatste kun je echter ook hoop ontlenen. In 2006 kreeg D66 nog maar drie zetels en dacht iedereen dat het wel snel gedaan zou zijn. Nu blijkt dat in twee jaar D66 zijn zeteltal in de peilingen meer dan verviervoudigt. Als ons dat de komende twee jaar ook lukt, komen we toch nog op 60 zetels.

Het succes van D66 gaat in golven. In 1994 kwam D66 met een winst van 12 zetels op 24 zetels, de PvdA verloor er even veel en kwam op 37. De situatie lijkt nu op die van 1994: de PvdA regeert samen met het CDA en verliest, D66 is in de oppositie en wint. Er vindt dus veel uitwisseling van kiezers plaats tussen D66 en de PvdA.

Dat betekent echter niet dat we om het succes van D66 na te doen ook de punten van D66 over moeten nemen. De kiezers van D66 zijn meestal hoog opgeleid en wonen in de wijken en gemeenten waar de bevolking in meerderheid voor de Europese Grondwet heeft gestemd. De PvdA heeft zulke kiezers ook, maar heeft ook nog altijd een traditionele aanhang van mensen die niet zoveel verdienen en juist daar wonen waar men tegen gestemd heeft. Dat zijn ook de mensen die in de praktijk in aanraking komen met de negatieve gevolgen van de globalisering en van de multiculturele samenleving.

De PvdA is juist te lang in de greep geweest van mensen met D66-achtige ideeën. Daardoor verloren we aan de SP, aan de PVV, en aan Verdonk. De PvdA kon het zich niet permitteren om zich niets van dit verlies aan te trekken. Daarom houdt de PvdA vast aan de ontslagbescherming en is de partij veel kritischer geworden tegenover Europa. Wanneer het vooral Marokkanen zijn die ambulanceverplegers belagen, zeggen we dat tegenwoordig gewoon. Dat is wel eens anders geweest.

Niet iedereen in de PvdA is het daar echter mee eens. Voor sommige verfijnde geesten is de PvdA veel te populistisch geworden. Die gaan naar D66 of GroenLinks, waar men zich veel meer tegenover de populisten opstelt dan de PvdA doet.

D66 heeft echter nog wel een probleem. Vanouds is D66 voor directe democratie, zoals het referendum en rechtstreeks gekozen bestuurders. Bij referenda worden echter juist D66-achtige voorstellen afgewezen, of het nu de Europese grondwet is of de RGL. Mensen als Fortuyn en Rita Verdonk worden eerder minister-president wanneer ze zich rechtstreeks verkiesbaar kunnen stellen, dan wanneer ze een hele fractie de Tweede Kamer moeten binnenloodsen.

Het is dus begrijpelijk dat je D66 weinig meer hoort over staatsrechtelijke vernieuwing. Volgens Alexander Pechtold liggen de kroonjuwelen niet meer in de etalage, maar zijn ze wel uit voorraad leverbaar. Eigenlijk verkoopt hij ze dus onder de toonbank. Ik denk dat wanneer D66 opnieuw de alleenheersende burgemeester ten tonele voert, het snel uit zal zijn met de pret.