Verschenen in 'Intermediair' - 07-09-2000
Er is een Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie in voorbereiding. Daartoe hebben de Europese Commissie, de regeringen van de lidstaten en de corresponderende parlementen een conventie van 62 personen aangewezen. Een van hen is de Nederlandse CDA-senator Ernst Hirsch Ballin.
In De Volkskrant van vorige week woensdag betoogde deze, dat zo’n Handvest een bouwsteen moet zijn van een Europese grondwet, waaraan zowel de lidstaten als de instellingen van de Europese Unie worden gebonden. Het Handvest zou zo nauw mogelijk moeten aansluiten bij het reeds geldende Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, waaraan nu de Europese instellingen niet gebonden zijn. Maar het zou ook bepalingen moeten bevatten inzake ontwikkelingen in de genetica, bescherming van etnische minderheden en het samengaan van werk en zorg in het gezin.
Dat lijkt me een heilloze ontwikkeling. De behoefte van juristen om steeds meer fundamentele beginselen vast te leggen in wetten en verdragen, maakt dat steeds vaker de rechter uitspraken moet doen die je van politici zou verwachten. Steeds vaker ook blijken we ons met internationale verdragen verplichtingen op de hals gehaald te hebben die we ons onvoldoende hebben gerealiseerd, of die de waan van de dag representeren.
Internationale verdragen verhinderen Nederland een verstandig en consistent drugsbeleid te voeren. Gemeenten leiden miljoenenverliezen omdat ons land op een achternamiddag de Habitat richtlijn onderschreven heeft, die prioriteit geeft aan obscure beestjes boven werkgelegenheid. Het is maar goed dat er nooit een internationaal verdrag ter bescherming van de goede zeden is afgesloten, want dan zou homoseksualiteit nu hoogstens gedoogd worden.
Toen in 1956 het Verdrag van Rome werd gesloten, realiseerde niemand zich dat het daarin vastgelegde vrijhandelsprincipe ooit Nederland zou dwingen het openbaar vervoer te privatiseren. Denkt u daar maar eens over na, wanneer u dit najaar in de trein staat.
Onlangs kreeg Nederland bezoek van een delegatie van de Raad van Europa, omdat Nederland geen gekozen burgemeesters kent. Daarmee gaat Nederland in tegen wat buiten onze landsgrenzen alom als een democratisch beginsel wordt beschouwd, zelfs in landen als Kroatië en Servië. Het recht van lokale gemeenschap om direct of indirect de eigen bestuurders te kiezen kan daarmee gerekend worden tot de Europese waarden die Hirsch Ballin in een Europese Grondwet zou willen vastleggen.
Dat zal op den duur echter niet alleen voor burgemeesters gelden, maar ook voor het Staatshoofd. Ik kan mij niet voorstellen dat een Europese constitutie zou toestaan dat bepaalde publieke functies alleen toegankelijk zijn op basis van afstamming. In feite is dat toch al in strijd met internationale verdragen, zodat er nu al een tijdbom tikt onder de monarchie. Opwaardering van die verdragen tot een Europese grondwet zal maken dat die tijdbom eerder afgaat.
Als republikein zal ik dat met genoegen waarnemen, al heb ik liever dat Nederland zelf de monarchie afschaft dan er door Europa toe gedwongen te worden. Maar dat het CDA zo graag een Europese grondwet wil, kan alleen maar komen omdat men de implicaties daarvan onvoldoende doorziet.