Verschenen in 'Intermediair' - 05-10-2000
Huisvrouwen en –mannen ontvangen de komende weken een blauwe envelop. Niet dat ze belasting moeten gaan betalen, nee ze krijgen juist geld uitgekeerd door de belastingdienst, f 276,75 per maand. Maar dan moeten ze dat wel aanvragen. De belastingdienst maakt het er in 2001 met die lage tarieven wel leuker op, maar niet makkelijker.
In het nieuwe belastingstelsel wordt de belastingvrije voet vervangen door een heffingskorting. Een echtpaar waar tot nu toe de verdienende partner recht had op een dubbele belastingvrije voet, krijgt recht op een dubbele korting. Er wordt echter geen korting ‘overgeheveld’ naar degeen die belasting betaalt, de niet-verdienende partner krijgt zelf de korting uitgekeerd.
Het voordeel van de vaste aftrek blijkt wanneer de niet-verdienende partner eigen inkomsten krijgt. Onder het huidige systeem raakt de meest verdienende partner dan de helft van zijn belastingvrije voet kwijt, waardoor tegenover eigen inkomsten van zijn partner een aanzienlijke daling van zijn eigen netto-inkomen kan komen te staan, op basis van zijn eigen marginale tarief.
Dat wordt met de heffingskorting vermeden: de nieuwe inkomsten worden belast op basis van het marginale tarief van de partner zelf, dat vaak een stuk lager is. Bij echtparen waarvan de man een hoog inkomen heeft, is het voor de vrouw dan toch nog lonend om een klein baantje te nemen.
Maar daarvoor is het natuurlijk niet nodig, dat de niet werkende partner zelf de korting krijgt uitgekeerd. Er kan net zo goed bij de loonbelasting aan eenverdieners een dubbele korting worden toegekend, zoals nu een dubbele belastingvrije voet. Dat is eenvoudiger, en minder mensen lopen geld mis waar ze recht op hebben.
Het kabinet wil echter partners zonder werk het idee geven dat ze toch een beetje eigen inkomen hebben. Volgens een van de folders van de belastingdienst leidt de heffingskorting tot ‘vergroting van de economische zelfstandigheid’. Het lijkt alsof een soort basisinkomen wordt ingevoerd, zoals GroenLinks dat wel bepleit heeft.
De heffingskorting is echter allerminst een basisinkomen. Iemand die zelf geen inkomen heeft, moet partner zijn van iemand die meer dan tweemaal de heffingskorting aan belasting betaalt, om de heffingskorting volledig uitgekeerd te krijgen. Wie zijn partner kwijt raakt, raakt ook die uitkering kwijt. Dat hun je geen economische zelfstandigheid noemen, en zelfs geen aanzet daartoe.
Studenten komen niet in aanmerking als ze geen verdienende partner hebben. Ook wie nulverdiener is omdat hij bij voorbeeld net een erfenis heeft gekregen of een aardige prijs gewonnen heeft in een loterij, en daarom geen recht heeft op een bijstandsuitkering, heeft geen recht op de heffingskorting zolang hij geen verdienende partner vindt.
Het gaat er gewoon om gezinnen met één inkomen tegemoet te komen. Zo’n tegemoetkoming is passend, wanneer er kinderen zijn en het gezin zo een beroep op gesubsidieerde kinderopvang vermijdt. Daarom zou je de kinderbijslag moeten verhogen. Maar wanneer men in Den Haag kinderloze eenverdieners tegemoet wil komen door een uitkering aan hun niet-verdienende partner, moeten ook andere nulverdieners daar recht op hebben. Anders is er sprake van discriminatie.