Lang is het taboe geweest om te zeggen dat een multiculturele samenleving tot problemen leidt wanneer de normen en waarden binnen die verschillende culturen al te zeer uiteen lopen.

Toen ik voor het onderzoek naar de geschiedenis van Stadskabel op het Gemeentearchief oude leggers van het Leidsch Dagblad doornam, kwam ik daarin een verslag tegen van een raadscommissievergadering in 1984, waar Cor Vergeer van de SP verdedigde dat de voormalige gastarbeiders moesten kiezen tussen zich aanpassen aan Nederland of terugkeren naar hun eigen land. Hij werd afgemaakt door de vertegenwoordigers van alle andere partijen, het meest nog wel door Gijs de Vries van de VVD – tegenwoordig Europees anti-terreurcoördinator – die de SP aanduidde als de 'Centrumpartij van links'.

Dat er problemen zijn met groepen allochtonen, is inmiddels wel duidelijk. Dat geldt zeker niet voor alle allochtonen, maar wel voor een grote groep moslims afkomstig uit Marokko en Turkije. Daarbij zie je een aantal ontwikkelingen zichzelf versterken. Gebrekkige kennis van het Nederlands, afkeer van de Nederlandse maatschappij met zijn vrije seksuele moraal, hoge werkloosheid, het zoeken van huwelijkspartners in het land van herkomst.

De werkloosheid onder Turken en Marokkanen is veel groter dan onder autochtone Nederlanders, maar ook dan onder voormalige Surinamers en Antillianen. Daaruit blijkt, dat die werkloosheid weinig met racisme te maken heeft, maar veeleer met gebrekkige beheersing van het Nederlands en het benadrukken van de eigen identiteit. Wie wat wil bereiken in Nederland, zeker bij de overheid, moet nu eenmaal het Nederlands beheersen tot in de kleinste nuances.

Inmiddels voelen veel Turken en Marokkanen zich afgewezen door een samenleving die zij toch al immoreel achten. In internationale conflicten zoals in Irak en Palestina liggen hun loyaliteiten ook anders dan bij de meeste autochtone Nederlanders. En tot overmaat van ramp maakt de Nederlandse politieke elite zich vanaf begin jaren negentig steeds ongeruster over de positie van Islamitische allochtonen, waardoor het beleid minder vrijblijvend is geworden. Men koos ook een andere toon toen uit de opkomst van Fortuyn bleek dat je daar electoraal goed mee kunt scoren.

Waren vroeger geweldsincidenten waarbij Turken en Marokkanen het slachtoffer waren groot nieuws, omdat dan onmiddellijk aan racisme werd gedacht, tegenwoordig staat het land op zijn kop na misdrijven waarbij zij dader zijn. Er ontstaan zo steeds grotere tegenstellingen, en veel media en politici zien er brood in die aan te wakkeren. Daar zijn we mooi klaar mee.

Het is niet eenvoudig om hier uit te komen, en het zal zeker ook niet van het ene moment op het andere lukken. We moeten niet terugvallen in het oude multicultiproza. We moeten duidelijk maken dat het in dit land toegestaan is om van je geloof af te vallen, dat meisjes die er sexy bij lopen daarom nog geen hoeren zijn, en dat het nu eenmaal kan gebeuren dat de onderwijzer van je kind homoseksueel is. Maar we moeten wel proberen dat duidelijk te maken zonder beledigend te worden, ook al zijn pogingen om dat laatste via het strafrecht te verbieden tot mislukken gedoemd.

Om integratie te bevorderen moeten we het ontstaan van zwarte scholen tegengaan, waarbij ik echt niet inzie waarom ook openbare scholen niet het recht hebben het aantal kinderen dat thuis geen Nederlands spreekt te beperken. En we moeten de volgmigratie beperken, door eisen te stellen aan de kennis van het Nederlands en van de Nederlandse samenleving. Daarbij gaat het er minder om hoe een strippenkaart werkt, als wel dat we in Nederland allemaal Jos Brink de ideale onderwijzer voor onze kinderen zouden vinden. Je zult ook een minimum aan acceptatie van onze maatschappij moeten eisen.

Inmiddels zie je echter een sterke neiging om de burgerrechten van Islamieten die hier zijn toegelaten en de Nederlandse nationaliteit hebben in te perken. Ze mogen niet langer hun eigen imams kiezen – hoezo scheiding van kerk en staat? – niet langer zelf kiezen naar welke satellietprogramma's ze willen kijken, en wanneer ze nog een tweede nationaliteit hebben behouden we ons het recht voor ze de Nederlandse nationaliteit weer te ontnemen, ook als ze hier geboren zijn. Islamieten krijgen het verwijt dat hun geloof zich niet verdraagt met de grondwet, maar worden tegelijkertijd van hun grondrechten beroofd. Zo zal het met de integratie nooit wat worden.

PG februari 2005