Verschenen in 'Intermediair' - 28-12-2000
Onze maatschappij kan niet zonder de dood. Als we het eeuwige leven zouden hebben, zijn er twee mogelijkheden. Of we verouderen net als dat nu gebeurt, of we combineren het eeuwige leven met de eeuwige jeugd.
Het eerste perspectief is het meest gruwelijk. Het betekent een steeds groter aantal mensen dat niet voor zichzelf kan zorgen, en afhankelijk is van zorg door jongeren. Wie eenmaal in het verpleeghuis ligt, komt daar niet meer weg. Voor elke nieuwe generatie hulpbehoevenden moeten er verpleeghuizen worden bijgebouwd. En de vraag is, wie daar moeten gaan werken.
Bij een constant aantal geboortes zal het percentage van de vitale mensen dat belast is met de zorg voor ouderen steeds moeten toenemen. Maar meer dan 100 % kan dat niet worden, en dat betekent dat voor die tijd de kwaliteit van de zorg al verder verslechterd zal zijn. Discussies over de relatie tussen euthanasie en de kwaliteit van de zorg, die nu vooral om politieke redenen worden gevoerd, krijgen dan een gruwelijk realiteitsgehalte.
Hieraan valt te ontkomen als de bevolking exponentieel toeneemt. Dan kan het percentage boven tachtigjarigen constant blijven, ook wanneer niemand meer doodgaat. Maar dat betekent een steeds groter beslag op de ruimte en de natuurlijke hulpbronnen. We zijn juist zo blij dat er in West Europa geen exponentiële groei meer is, en hopen dat dat voor de rest van de wereld ook snel zal gelden.
Laten we dus maar hopen, dat het niet de jaren vanaf onze geboorte zijn, die onze gezondheidstoestand bepalen, maar de afstand in jaren tot de dood. Dan betekent het eeuwige leven dat we ook eeuwig jong blijven, en komen de meesten van ons nooit in een verpleeghuis terecht. Om te voorkomen dat de bevolking steeds maar groeit, moeten latere generaties afzien van het krijgen van kinderen, maar die zijn dan ook niet meer nodig om de maatschappij in stand te houden.
We zullen wel iets anders missen, en dat is ons pensioen. Ook nu al krijgen we te horen dat ouderen langer door moeten werken dan we de laatste tijd gewend zijn geraakt. Maar een bevolking zonder nageslacht, die wel ouder wordt in jaren maar niet minder fit, is gehouden eindeloos te blijven werken.
Sommigen zullen in staat zijn zoveel geld te verwerven dat ze van hun kapitaal kunnen leven, maar dat kan slechts bij de gratie van degenen die blijven werken, want anders is dat kapitaal waardeloos. Eeuwig leven betekent voor de meesten van ons dus ook eeuwig werken.
Is dat erg? Als we eeuwig fit blijven, waarom zouden we dan ook niet eeuwig blijven werken? Werken is voor veel mensen echter lang zo leuk niet als mensen met macht vaak denken. En voor mensen met macht betekent werken een voortdurend gevecht om hun positie te behouden.
Als we eeuwig blijven leven valt het perspectief weg dat het ooit genoeg zal zijn geweest. Dan ga ik liever gewoon dood.