Verschenen: 02-12-2002
Toen ik hoorde wie onze nieuwe burgemeester moest worden, viel mijn mond open van verbazing. Harry Groen! Harry Groen? Harry Groen!! De man die struikelt van de ene declaratie-affaire naar de andere. Die opstapte omdat hij daardoor als wethouder van Amsterdam niet meer geloofwaardig zou kunnen functioneren. Die er bij de Atletiek Unie pas nog werd uitgebonjourd. Is dat nu degeen die Leiden op een geloofwaardige manier aan de nodige bestuurskracht moet helpen? In plaats daarvan is Leiden nu al de risee van bestuurlijk Nederland.
Er moet bij de raad sprake zijn van een merkwaardige collectieve verblinding. Zelfs de SP, die het te pas en te onpas over zakkenvullers heeft, stemde voor. Zeker te veel dat liedje gezongen. Bij de SP moet je ook al niet meer zijn als je de PvdA te gouvernementeel vindt.
Dan vond ik Daan Sloos sterker, onze plaatselijke recordhouder op het nummer partijtjeverwisselen. Die was voor Groen omdat hij vond dat die wel wat van Pim Fortuyn had. Daar zit inderdaad wat in. Over Pim werd altijd gezegd: waar Pim komt, komt ruzie. En uit Amsterdam weet je: waar Harry is, is herrie. Maar dat zou de anderen toch juist gewaarschuwd moeten hebben,
De enkelvoudige voordracht die nu gedaan wordt, getuigt van een merkwaardige opvatting over democratie. Volgens CDA-fractievoorzitter en lid van de vertrouwenscommissie Wim Bleijie, geciteerd in het Leidsch Dagblad van 27 november, zat er bij de andere kandidaten niemand die het bij een referendum tegen Groen zou kunnen opnemen. "Dan zou je een joker inzetten."
Wat is dit voor paternalisme? In de eerste plaats is het aan die kandidaten zelf of ze tegen Groen in het strijdperk willen treden. En als je eenmaal voor een referendum hebt gekozen, is het aan de kiezer of die het met de hoge heren op het Stadshuis eens zijn dat Groen inderdaad de droomkandidaat voor het burgemeesterschap is. Maar kennelijk is men bang dat voor veel kiezers het burgemeesterschap van Harry Groen meer een nachtmerrie is, en dat men zo zelf voor joker zou komen te staan.
De beslissing van de gemeenteraad is uiterst kwetsend voor de kandidaten die nu zijn afgewezen. Ik weet niet precies wie dat allemaal waren, maar weet er wel voldoende van om te kunnen stellen dat er in ieder geval kandidaten bij zaten aan wie ik het bestuur van de stad honderd maal liever toevertrouw dan aan de Amsterdamse declareerder. Er is er een die zich bekend gemaakt heeft, Jef Burger van Leefbaar Pijnacker. Dat zou niet mijn favoriete kandidaat zijn, maar ik zou daar nog eerder op stemmen dan op Groen.
Dat het geheim moet blijven is wie de andere kandidaten waren, geeft al aan met wat voor krakkemikkige procedure we te maken hebben. Het is een curieus mengsel van een sollicitatieprocedure en een verkiezing. Bij een sollicitatieprocedure past geheimhouding, bij een verkiezing openbaarheid. En daardoor zitten we nu met een verkiezing die niet doorgaat vanwege de beweerde ongeschiktheid van kandidaten die geheim zijn.
Het is jammer dat, behalve Burger, niemand van degenen die gesolliciteerd hebben zich tot nu toe bereid getoond heeft zijn of haar kandidatuur bekend te maken. Ik begrijp dat wel, want je zou je daarmee in de regentenwereld van het binnenlands bestuur voor eeuwig diskwalificeren, en niet meer voor anderen functies in aanmerking komen. Maar als die kandidaten dat wel gedaan hadden, had iedereen zelf kunnen oordelen of de gemeenteraad gelijk heeft dat er maar één kandidaat geschikt was. Ik ben er zeker van dat maar weinigen dat zouden vinden.
Het standpunt van de gemeenteraad roept ook de vraag op, wat er gebeurd zou zijn wanneer Groen niet gesolliciteerd had. Of wanneer hij zich alsnog zou terugtrekken, wat verreweg het beste zou zijn. Is dan de conclusie dat er niemand geschikt is voor de hoge functie van burgemeester van Leiden? Misschien is dat wel zo, maar ik verwacht niet dat de Minister van Binnenlandse zaken dat standpunt zal honoreren, en de functie voor eeuwig vacant zal laten.
Heel vreemd is dit alles ook ten opzichte van gegadigden die niet gesolliciteerd hebben, omdat ze niets zagen in de poppenkast die aan zo’n referendum vooraf gaat. Het is een verkiezingscampagne waarin het geen rol mag spelen van welke partij je lid bent, en al evenmin wat je vindt dat er in de stad moet gebeuren. Een campagne dus waarin het alleen gaat om de poppetjes, precies wat er in verkiezingscampagnes voor de Tweede Kamer naar de mening van velen al te veel gebeurt.
Ik zou mij voor kunnen stellen dat iemand als Hans Dijkstal daar geen zin in heeft, maar dat het burgemeesterschap van Leiden voor hem wel een mooie afsluiting van zijn politieke loopbaan zou zijn. En als het toch een VVD’er moet worden, lijkt Dijkstal me toch een stuk geschikter dan die groezelige Groen.
Ik was niet voor het burgemeestersreferendum. Het is een onmogelijke combinatie van verschillende procedures, maar het is ook een aanloop naar een rechtstreeks verkozen burgemeester, waarbij de wethouders voorzover ze nodig zijn als schakel naar het ambtelijk apparaat degraderen tot bestuursmedewerkers van de burgemeester, en de raad er voor spek en bonen bijzit. Daarmee verkoop je de lokale democratie een gigantische rotschop.
Maar als je eenmaal tot een referendum besluit, moet je het ook doen. Dan mag je ook van tegenstanders verwachten dat ze als lid van de selectiecommissie loyaal de raadsuitspraak uitvoeren, en niet alle kandidaten op één na als joker aanmerken. Ik weet niet of dat gebeurd is, want dan had de procedure opengegooid moeten worden, maar als ik Bleijie zo hoor zou het mij niet verbazen. Je kunt nog beter Jef Burger als joker inzetten dan op deze manier de burger voor joker te zetten.
Gepubliceerd op de website van de PvdA Leiden