Zoek op trefwoord :
Einde van paars?
Verschenen in 'Intermediair' - 25-01-2001

Er wordt veel gespeculeerd over het einde van de paarse coalitie. Het kabinet Kok II is het tweede kabinet in successie met een zelfde politieke samenstelling, en het is tot nu toe in de Nederlandse politieke geschiedenis niet voorgekomen dat een dergelijk kabinet de rit uitzat, de eindstreep haalde, of welke sportieve term men daarvoor ook bedenkt. Laat staan dat op zo’n tweede kabinet ooit een derde kabinet met dezelfde samenstelling gevolgd is. Daarom wordt alles wat zich voordoet aan irritatie tussen PvdA en VVD onder het vergrootglas gelegd, in de hoop een aankondiging te vinden van het einde van de paarse coalitie.

Het is echter maar zeer de vraag, of het de relaties binnen het kabinet zijn die bepalen hoe lang paars door kan gaan. Evenzeer is van belang, in hoeverre zich voor een van de coalitiepartners een aantrekkelijk alternatief voordoet. Voor de PvdA zou dat, wanneer de trend van winst voor links zich doorzet, een coalitie met GroenLinks en D66 kunnen zijn, aangevuld met de SP of de Christenunie.

PvdA en VVD zouden allebei hun grootste coalitiepartner kunnen inruilen voor het CDA. En een soort afspiegelingskabinet waarin het CDA de plaats inneemt van D66 is ook nog mogelijk. Gelet op de afkeer bij de huidige PvdA-leiding van politieke avonturen, lijkt een kabinet met het CDA meer plausibel dan een waarbij zowel het CDA als de VVD in de oppositie zijn.

Daarvoor is echter wel nodig, dat òf in de PvdA òf in de VVD het idee ontstaat dat men in een coalitie met het CDA meer van zijn ideeën kan realiseren dan bij de huidige kabinetssamenstelling. Zover is het nog lang niet. Het CDA maakt zich voor beide partijen weinig aantrekkelijk met achterhoedegevechten tegen euthanasie en het homohuwelijk. Het appelleert de ene keer aan post-materialistische waarden met een ongenuanceerde afwijzing van de biotechnologie, maar wijst daarna weer de vergroening van het belastingstelsel af, en neemt het op voor varkensboeren en vliegtuigpassagiers. Jaap de Hoop Scheffer klaagde laatst dat door de Zalmnorm de collectieve sector verkommert, maar presenteerde als alternatief een coalitie van VVD, CDA en D66.

Toch is er een onderstroom zichtbaar die tot een kabinet zonder de VVD zou kunnen leiden. Een brede politieke coalitie van politieke jongerenorganisaties is een proces begonnen tegen de staat vanwege de snelle uitputting van onze aardgasvoorraad. Je kunt daarop tegen hebben dat het in die kwestie bij uitstek om een politieke afweging gaat. Dat neemt niet weg dat de politieke jongeren zich op deze wijze keren tegen de politiek om ruim baan te geven aan economische korte-termijnbelangen, die onder Lubbers is begonnen en door Kok is voortgezet.

Eén jongerenorganisatie wilde niet meedoen, de JOVD. Dat is niet zonder betekenis. Bij de vorming van de paarse coalitie liepen de jongerenorganisaties van PvdA, VVD en D66 voor op de moederpartijen. Misschien wijzen de politieke jongerenorganisaties nu de weg naar een nieuwe brede coalitie die een post-materialistisch antwoord vormt op de kabinetten Lubbers I t/m V.