Zoek op trefwoord :
Laat het H-woord klinken
Verschenen in 'PvdA Leiden' - 17-10-2001

Heeft u ook het conceptprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar in de bus gehad? En heeft u het helemaal gelezen? Dan wil ik u van harte feliciteren: u bent uit het goede hout gesneden voor gemeenteraadslid. Als u deze tekst kunt lezen, zult u met geen enkele ambtelijke nota meer moeilijkheden hebben.

Heeft u het niet gelezen? Dan kan ik u geruststellen dat u de enige niet bent. Ik heb er hier en daar een blik opgeworpen, maar de combinatie van zelfingenomenheid en detaillisme greep me naar de keel. Gelukkig is er hier en daar nog wat over het verkiezingsprogramma in de krant verschenen, vooral over wat er niet in staat.

Aanvankelijk leek het erop, dat er iets over de hypotheekrente-aftrek in het programma zou komen. De Volkskrant meldde dat de PvdA zich voor het eerst zou uitspreken voor een beperking daarvan, maar dat bleek om twee redenen onjuist.

Het zou niet de eerste keer geweest zijn dat de PvdA zich daarvoor had uitgesproken, want de congressen van 1996 en 1998 hadden dat al gedaan. In 1996 was Leiden een van de afdelingen die voorstelde om kritisch naar de hypotheekaftrek te kijken. Ik heb dat voorstel toen als congresafgevaardigde met succes verdedigd, maar enig gevolg heeft dat niet gehad. Het is dan ook mijn laatste congres geweest.

Maar volgens De Volkskrant is het niet het congres dat bepaalt wat de PvdA vindt, maar zijn dat Kok en Melkert. Laten die congresafgevaardigden blij zijn dat ze gratis broodjes krijgen, maar zich niet ook nog met het beleid gaan bemoeien. En dat hand opsteken, begrijpen die afgevaardigden niet dat dat alleen maar voor hun conditie is?.

De tweede reden waarom het bericht onjuist was, was dat het concept-verkiezingsprogramma uiteindelijk juist geen tekst over de hypotheekaftrek bleek te bevatten. Want dan zouden de Telegraaflezers wel eens bij de PvdA weg kunnen lopen. En die kiezers kunnen we niet missen, zeker niet nu we het zonder vadertje Kok moeten stellen. En dus blijft het H-woord taboe.

Als progressief van de oude stempel vind ik dat buiten gewoon laf. Er zijn allerlei redenen om wat aan de hypotheekaftrek te doen. De hypotheekaftrek hoort tot de belastinguitgaven, subsidies die je niet terug vindt bij de uitgaven van het rijk, omdat ze de vorm hebben van een belastingkorting. De Miljoenennota 2002 noemt in een bijlage 62 van die regelingen, veelal ontsproten aan het over-creatieve brein van Willem Vermeend, maar de hypotheekaftrek is daarbij (per ongeluk?) over het hoofd gezien.

Voor zo’n korting geldt in de meeste gevallen dat hij meer oplevert naarmate je een hoger inkomen hebt. Bij de hypotheekaftrek geldt bovendien dat de subsidie hoger is naarmate je een duurder huis koopt, zonder beperkingen. Alleen al vanwege de rechtvaardigheid zou je daarvan af moeten.

Maar de hypotheekaftrek lokt ook fiscale acrobatiek uit, waarvan het de bedoeling was dat die met het nieuwe belastingstelsel nu juist zou verdwijnen. Wie met een hoog inkomen zijn huis laat verbouwen, is een dief van zijn eigen portemonnee wanneer hij dat geld van zijn spaarrekening haalt in plaats van een hypotheek af te sluiten.

Vanwege de hypotheekaftrek zijn de tarieven ook hoger dan ze anders zouden zijn. Persoonlijk vind ik dat nog wel overkomelijk, maar juist bij de belastingherziening hebben we voortdurend te horen gekregen hoe slecht hoge belastingtarieven voor de economie zijn.

Het tegenargument is altijd dat mensen op de wetgever moeten kunnen vertrouwen. Maar dat argument wordt heel selectief gehanteerd. Bij de sociale zekerheid zijn er voortdurend maatregelen die het financiële perspectief van mensen aantasten. Vanwege de armoedeval worden er steeds nieuwe trucs bedacht om afstand tussen lonen en uitkeringen te vergroten, terwijl we tegelijkertijd zogenaamd de koppeling handhaven.

Een prachtige verdwijntruc is ook het AOW-spaarfonds. Dat zou de AOW op langere termijn veilig stellen. Dat fonds is ook bij wet ingesteld, en een tijdje heeft de PvdA daar mooi weer mee gespeeld. Als je de begroting goed leest, blijkt echter dat het geld van dat fonds geleend wordt aan het rijk, en – wat erger is – het wordt gewoon meegeteld bij de inkomsten van het rijk. Wanneer er gezegd wordt dat er een begrotingsoverschot is, heeft men dus niet eerst geld voor de toekomstige AOW opzij gezet, terwijl men bij de instelling van dat fonds een act opvoerde of men dat wel deed.

Volgens het nieuwe concept-verkiezingsprogramma moet in 25 jaar de staatsschuld worden afgelost, maar over het AOW-spaarfonds geen woord, althans niet als het over de ‘solide rijksbegroting’ gaat. Waarschijnlijk komt het omdat er een andere voorlichter zit, zo een die ook bedacht heeft dat je investeren moet zeggen als je gewoon geld uitgeven bedoelt, want de focus groepen hebben geleerd dat mensen daar veel positiever op reageren.

De onwil om wat aan de hypotheekaftrek te doen in de top van onze partij is gewoon een kwestie van gebrek aan politieke moed. Men acht zichzelf niet in staat om uit te leggen dat een regeling moet worden aangepast die zowel vanuit een links als vanuit een rechts standpunt onzinnig is. Men vreest de toorn van degenen die er op achteruit zullen gaan, en gelooft niet in de steun van degenen voor wie dit voordeliger is, of die gewoon willen dat er goed beleid wordt gevoerd.

Op langere termijn is dat een strategie van zelfvernietiging, want het maakt de PvdA van een beweging die ergens voorstaat tot een enquêtocratische machine. En daarom hoop ik dat er genoeg afgevaardigden op het congres bereid zullen zijn de hypotheekaftrek opnieuw aan de orde te stellen.

De hypotheekaftrek heeft zo langzamerhand voor de PvdA een grote symboolwaarde gekregen. Hij staat voor een partij die niet durft te zeggen wat ze denkt. En hij staat voor een partij waar de leiding als het erop aankomt de achterban voor gek zet. Partijgenoten, laat het H-woord klinken.