Verschenen in 'Publieke Tribune' - 04-12-2016
Een half jaar geleden heb ik mij uitgesproken voor Diederik Samsom als lijsttrekker van de PvdA bij de komende Kamerverkiezingen. Inmiddels zijn de lijsttrekkersverkiezingen in volle gang, en heb ik toch op Lodewijk Asscher gestemd. Laat mij dat toelichten.
Mijn keuze voor Samsom was er vooral op gebaseerd dat hij de grootste verantwoordelijkheid droeg voor de deelname van de PvdA aan het huidige kabinet, en dus ook de gelegenheid moest krijgen dat te verdedigen. De PvdA heeft veel in dit kabinet geïnvesteerd, en onder meer geaccepteerd dat de partij op provinciaal en gemeentelijk niveau nog nauwelijks een rol speelt. In de vier grote steden nog slechts één wethouder!
De consequenties van die redenering zou zijn geweest dat het partijbestuur niet actief zou hebben gestreefd naar een lijsttrekkersverkiezing met meerdere zware kandidaten. Dat is echter wel gebeurd, en Lodewijk Asscher heeft zich bereid getoond het tegen Samsom op te nemen. Dan is het niet eerlijk om tegen Asscher te zeggen: sorry, maar we willen nu eenmaal dat Samsom zich verantwoordt voor het kabinet dat hij in het zadel geholpen heeft, maar dank voor de moeite. Het gaat er dan om welke van de twee kandidaten het meest geschikt is.
Daaraan zitten twee aspecten. Met wiens politieke visie ben je het het meest eens, en wie kan de meeste stemmen binnen krijgen. Voor mij scoort Asscher op beide punten het hoogst. Ik baseer mij daarbij mede op het debat van gisteren in Amsterdam, waar door een hoopgevend aantal mensen werd bijgewoond.
Asscher heeft net een iets prettiger manier van omgang met het publiek. Hij is ook meer bereid toe te geven dat het de afgelopen vier jaar niet zo gegaan is als we gewild hadden dan Samsom. Dat ‘doorknokken’ van Samsom klinkt ook niet zo sympathiek: tegen wie eigenlijk, en dreigen we zo niet knock out te raken? Uit opiniepeilingen blijkt ook dat Asscher hoger scoort onder degenen die op dit moment niet van plan zijn PvdA te stemmen, en daar zullen we het toch van moeten hebben.
Inhoudelijk is voor mij vooral van belang dat Asscher zich gevoeliger toont voor de nadelen van de Europese integratie, en met name het vrije verkeer van personen na de uitbreiding van EU met landen in Oost-Europa. Daarbij blijkt dat vrijhandel en migratie gunstig zijn voor de rijken in de rijken landen, die profiteren van goedkope arbeid, ook gunstig voor de armen in de arme landen, die daardoor meer kansen krijgen, maar ongunstig voor de armen in de rijke landen, die geconfronteerd worden met scherpere concurrentie op de arbeidsmarkt.
De onvrede daarover bleek al duidelijk bij het referendum over de Europese Grondwet in 2005: waar de mensen een werkster hebben werd voor gestemd, maar de werksters zelf stemden tegen. Trump zou niet zijn verkozen wanneer hij de onvrede hierover niet had uitgebuit, overigens zonder dat ik verwacht dat hij er ook echt iets aan zal doen.
Binnen de PvdA was men tot nu toe hier erg lakoniek over. De slachtoffers zijn ook maar zelden lid, en kunnen zich ook niet uiten op een manier die aansluit bij de leefwereld van de meest leden. Je kreeg reacties als ‘Dat is nu eenmaal het effect van de interne markt’, ‘Laten die volgevreten Nederlandse bouwvakkers dan maar een tandje bijzetten’, of ‘Vergeet niet dat de Polen een grote rol hebben gespeeld bij de bevrijding van ons land van de Duitsers’. Vergeleken met de derde wereld hebben Nederlandse arbeiders toch niets te klagen? Helaas voor de PvdA, ze hebben echter wel stemrecht. En dat gebruiken ze steeds minder om op de PvdA te stemmen.
Lodewijk Asscher is uit een andere hout gesneden. Hij is het eerste vooraanstaande PvdA-lid dat dit probleem benoemt en er ook wat probeert te doen. Dat heeft hem vanuit Brussel al het verwijt van xenofobie opgeleverd, wat hij bijna als een geuzennaam beschouwt. Hij wil ook de onderhandelingen over de Brexit gebruiken voor een fundamentele oplossing van dit probleem. Was dat eerder gebeurd, dan was er in Engeland misschien wel minder steun voor de Brexit geweest.
In tegenstelling tot Asscher is Samsom een Europeaan in hart en nieren. Die zijn er veel in de PvdA. Maar wil de PvdA nog een belangrijke rol spelen in de Nederlandse politiek, dan zullen zij over hun eigen schaduw moeten heen springen. En daarom hoop ik dat Lodewijk Asscher onze volgende lijsttrekker wordt.