Zoek op trefwoord :
Kiezers moeten dokken
Verschenen in 'Intermediair' - 02-03-2000

Het gaat niet goed met de grote politieke partijen in ons land. Steeds minder mensen zijn lid van een politieke partij, en daardoor beschikken partijen over steeds minder geld om hun taken te vervullen. De VVD hoopt nu op sponsoring door het bedrijfsleven.

Wat de gevolgen daarvan kunnen zijn is gebleken in de Europese discussie over tabaksreclame. In Engeland hebben Tony Blair en zijn nieuw-rechtse trawanten zich laten sponsoren door de organisatoren van autoraces. Die wilden daar wel wat voor terug zien, en daarom geldt het verbod op tabaksreclame voorlopig niet bij dit soort wedstrijden

Ook wanneer de VVD oprecht meent dat zij zich niet tot dit niveau zal verlagen, betekent sponsoring door het bedrijfsleven dat partijen die maatregelen voorstaan die bij het bedrijfsleven goed liggen, meer kans op geld hebben dan andere. Daarom is sponsoring door bedrijven uit den boze.

Daarmee is het financiële probleem van politieke partijen echter niet opgelost. Dat probleem ontstaat omdat mensen minder van de politiek verwachten dan twintig jaar geleden, maar ook omdat ze minder geneigd zijn zich aan één partij te binden. De grote ledentallen waren een product van de verzuiling, waarin trouwe partijaanhangers via de eigen krant en de eigen omroep het gelijk van de eigen partij bevestigd kregen. Verkiezingen werden zo gereduceerd tot een soort volkstellingen.

De afgelopen vijftig jaar zijn de verschuivingen bij verkiezingen steeds groter geworden. Steeds meer kiezers willen bij elke verkiezing opnieuw hun stem bepalen. Uit democratisch oogpunt kun je daar alleen maar blij om zijn, want het leidt tot een veel zichtbaarder invloed op de regeringsvorming. Een kleine 20 % van de kiezers stemt bij gemeenteraadsverkiezingen op een lokale partij, waardoor die verkiezingen steeds minder een kopie van de Tweede-Kamerverkiezingen worden.

Door deze emancipatie van de kiezer zijn er steeds minder mensen die zich door lid te worden bij voorbaat aan een partij willen binden. Alleen partijen met een sterk gesloten wereldbeeld hebben hier geen last van. Er zijn ook partijleden die bij verkiezingen ‘vreemd gaan’ – b.v. PvdA-leden die GroenLinks stemmen – maar dat is toch een tamelijk schizofrene situatie.

Toch zouden ook zwevende kiezers hun stem niet kunnen uitbrengen wanneer het partijenstelsel niet in leven wordt gehouden. Het is daarom niet eerlijk dat alleen wie vast aan een partij gebonden is daarvoor opdraait, en niet wie elke keer opnieuw zijn keuze maakt.

Beter dan sponsoring door het bedrijfsleven is daarom een systeem waarbij elke kiezer geld afdraagt aan de partij waarop hij stemt. Dat geld innen we via de belasting, en verdelen we op basis van de uitgebrachte stemmen. Dat kan zowel op nationaal niveau als op dat van de gemeente.

Kiezers is daarbij een beter criterium dan leden. Wanneer de subsidie verdeeld wordt op basis van kiezers, wordt de verdeling door veel meer mensen beïnvloed. Bovendien is het aantal kiezers niet manipuleerbaar, terwijl het aantal leden sterk afhangt van de contributieregeling, en kan worden beïnvloed door aan het partijlidmaatschap materiële voordelen te koppelen. We laten ook het aantal Kamerzetels niet door het ledental bepalen.