Zoek op trefwoord :
Gek van je werk
Verschenen in 'Intermediair' - 04-05-2000

Het gaat goed in Nederland. Er zijn steeds minder mensen zonder werk, en het aantal mensen met een uitkering daalt navenant. Dat geldt vooral voor de WW. Tot nu toe is het echter niet gelukt om het aantal mensen met een WAO-uitkering substantieel te verkleinen. Daar dreigt zelfs weer een groei, en het mythische aantal van één miljoen WAO’ers is niet eens zover meer weg.

Over deze problematiek wordt vooral gepraat alsof het gaat om een zwerm sprinkhanen die dreigt onze oogst te doen mislukken. Dat aan een afkeuring vreselijk veel ellende vooraf gaat, schijnen hoofdartikelenschrijvers zich niet te realiseren. En al helemaal niet, dat zoiets henzelf ook zou kunnen overkomen.

Veel mensen worden afgekeurd vanwege psychische klachten. Die zouden volgens de gemiddelde commentator zich wat minder moeten aanstellen. Toch gaat juist aan dergelijke afkeuringen veel menselijk leed vooraf.

Zowel overheid als bedrijfsleven worden geteisterd door een voortdurende golf van fusies en reorganisaties. En als het dat niet is, dan krijgen mensen wel een turn around manager op hun dak gestuurd. Er is haast geen managersvacature, waarvoor men iemand vraagt die gewoon de tent draaiende houdt. En omdat een beetje manager binnen drie jaar weer vertrokken is, komt er daarna weer een nieuwe turn around manager, die alles wat zijn voorganger geïntroduceerd heeft weer probeert teniet te doen.

Daarbij worden mensen geacht zich elke keer nieuwe waarden en normen eigen te maken, met hetzelfde gemak als waarmee ze verondersteld worden oude professionele waarden en normen te kunnen loslaten. Toch zijn mensen geen wasmachines, die als je een andere knop indrukt de voorwas overslaan. Vooral in de zorg en het onderwijs betekent het dat mensen gedwongen worden tot werkwijzen die ze in hun hart afkeuren. Dat levert vreselijk veel ellende en conflicten.

Mensen raken gestoord van hun werk, en melden zich ziek. Voor de turn around manager is dat een teken dat hij op de goede weg is. Elke dwarsligger die weg blijft, maakt het voor hem gemakkelijker om de neuzen de goede kant op te krijgen.

Toen minster Jorritsma niet langer met haar topambtenaar Sveder van Wijnbergen door één deur kon – terwijl de laatste toch redelijk slank is – suggereerde zij zelf, dat Van Wijnbergen zich het beste ziek kon melden. Het was een schrijnend voorbeeld van de manier waarop in de praktijk de overheid als werkgever alles doet wat zijzelf als wetgever probeert tegen te gaan.

Vroeger was het makkelijker om dergelijke situaties op te lossen via een ontslag met wederzijds goedvinden. Omdat men de toegang tot de WW heeft willen beperken, is tegenwoordig de kans echter veel groter dat iemand in zo’n situatie geen uitkering krijgt. Dus wordt men gedwongen het conflict te laten voortwoekeren tot iemand er letterlijk gek van geworden is. Maar dan wordt het daarna ook veel moeilijker om weer aan de slag te komen: de uitstroom uit de WW is veel groter dan uit de WAO. Het oplopen van het aantal WAO’ers is vooral een averechts gevolg van de moeizamer toegang tot de WW.