Brief aan gedeputeerde De Bondt inzake DRIS-panelen
Verschenen in 'Rover' - 04-03-2014

print dit artikel

Geachte Mw De Bondt,

Tijdens de vergadering van de commissie voor Verkeer en Milieu van Provinciale Staten op 20 november j.l. heeft Mw. W.H. de Zoete-van der Hout aandacht gevraagd voor klachten over de in Zuid-Holland op kosten van de provincie geplaatste DRIS-panelen en gevraagd om het functioneren daarvan te monitoren. Daartoe bleek u niet bereid. In plaats daarvan heeft u gevraagd om specifieke klachten bij u bekend te maken, daarmee suggererend dat het om incidenten ging.

Wij hadden toen echter al de indruk dat het juist niet om incidenten ging, maar dat de DRIS-panelen heel vaak niet goed werken. Om dit na te gaan hebben wij een verkennend onderzoek gedaan naar het functioneren van de panelen. Dit onderzoek bevestigt dat Mw. De Zoete gelijk heeft dat ze in veel gevallen niet adequaat functioneren, en vooral niet in situaties waarin de bus afwijkt van de dienstregeling, terwijl dat juist de situaties zijn waarin de DRIS-panelen vooral hun meerwaarde zouden moeten bewijzen.

Wij verzoeken u daarom opdracht te geven tot een professsioneel onderzoek naar de werking van de DRIS-panelen, gevolgd door maatregelen om deze te laten doen waar ze voor bedoeld zijn.

Aanleiding voor het onderzoek

Voor comfortabel reizen met het openbaar vervoer is betrouwbare informatie over vertrektijden zeer belangrijk. Dat belang neemt toe naarmate de frequentie lager is, en is dus zeer groot in een gebied waar men al blij mag zijn met een frequentie van eens per kwartier.

In principe vloeien de vertrektijden voort uit de dienstregeling. Daarom wordt bij elke halte ook voor elke lijn aangegeven wanneer de bus volgens dienstregeling vertrekt. De DRIS-panelen die inmiddels bij veel bushaltes verschenen zijn hebben de functie om het gemakkelijker te maken het vertrektijdstip te vinden van de eerst vertrekkende bus en om dit aan te passen wanneer de bussen vertraging hebben of te vroeg zijn. Ook bij R-net, dat de ambitie heeft altijd op tijd te zijn, worden DRIS-panelen geplaatst.

Voor de reiziger is dit nuttige informatie. Blijkt de bus waar de reiziger de voorkeur aan geeft te lang op zich te laten wachten, dan kan hij een alternatieve reiswijze kiezen, zoals een andere buslijn, een taxi, opbellen naar vrienden of familie om zich per auto te laten ophalen, of lopen. In extreme gevallen kan hij ook van de reis afzien. Dit vraagt wel dat de aanwijzingen op het DRIS-paneel betrouwbaar zijn.

Op basis van eigen ervaringen en klachten van anderen zijn wij echter aan de betrouwbaarheid van de DRIS-panelen gaan twijfelen. Zo bleek soms een  bus die niet (meer) was aangekondigd op het DRIS-paneel, alsnog te verschijnen. Om een beeld te krijgen hoe vaak dit soort zaken voorkomt, hebben wij besloten tot een verkennend onderzoek.

Opzet van het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd in de periode 27 januari – 16 februari door een negental vrijwilligers, allen wonend in Leiden, Leiderdorp of Oegstgeest. Deze hebben zelf uitgekozen bij welke haltes zij het functioneren van de DRIS zouden volgen en wanneer. Dat past bij een verkennend onderzoek door vrijwilligers, maar heeft uiteraard wel gevolgen voor de representativiteit. Alle waarnemingen hebben ook betrekking op haltes in de drie genoemde gemeenten.

Het blijkt dat er vaak nog DRIS-panelen ontbreken, zoals bij sommige haltes van bus 183 en 365 in Leiderdorp. Soms werken de DRIS-panelen ook niet, of zijn ze (gedeeltelijk) slecht leesbaar. Bij bus 183 en 365 werd ook geconstateerd dat bij de aangegeven vertrektijd geen rekening werd gehouden met de afwijkende dienstregeling op zon- en feestdagen.

Gevraagd is om te noteren hoe laat de bus zou moeten vertrekken volgens dienstregeling, hoe laat volgens de DRIS, en hoe laat de bus feitelijk vertrok. Als vertrektijd volgens de DRIS werd aangemerkt het moment waarop het bus-ikoontje verscheen; verscheen dit meerdere malen, dan werd de laatste keer genoteerd. Dit geeft al aan dat het monitoren van de informatie op de DRIS-panelen staat redelijk wat concentratie vraagt. Dat geldt des te meer wanneer meerdere buslijnen een bepaalde halte aan doen.

Resultaten

In totaal zijn er in het kader van ons onderzoek 251 waarnemingen gedaan bij DRIS-panelen die wel goed leesbaar waren. Daarbij werd naast de vertrektijd volgens de dienstregeling zowel de vertrektijd volgens het DRIS-paneel als de werkelijke vertrektijd genoteerd. Gevallen waarin de bus in het geheel niet verscheen – ook dat komt voor – zijn buiten beschouwing gelaten.

Onze waarnemingen zijn weergegeven in de volgende tabel:

In 142 gevallen ( 57%) vertrok de bus op tijd, met een marge van één minuut. Daarbij gaf in132 gevallen ( 53% van het totaal) ook het DRIS-paneel de juiste vertrektijd aan. In 10 gevallen (4%) voorspelde het DRIS-paneel echter juist een afwijkende tijd, waarbij de bus twee of meer minuten eerder zou vertrekken dan hij feitelijk deed. Rampzalig is dat overigens niet, het betekent hoogstens dat een reiziger denkt zich te moeten haasten terwijl dat niet het geval is, of iets langer moet wachten dan hij denkt, maar er zullen geen bussen door gemist worden.

Cruciaal is uiteraard of de DRIS-panelen goed werken in gevallen waarin de bus niet op tijd is. Dat laatste was het geval bij 109 van de door ons gedane waarnemingen, 43 %. Daarbij bleek dat slechts in 32 gevallen, 13% van het totaal, de DRIS het vertrek van de bus goed aangaf. In de overige 76 gevallen, 30% van het totaal, gaf het DRIS-paneel niet de juiste vertrektijd van de bus. In die gevallen gaf meestal het DRIS-paneel een tijd die niet of slechts één minuut afweek van de tijd volgens dienstregeling. Het DRIS systeem had dan dus geen toegevoegde waarde, maar zette eerder de reiziger op het verkeerde been.

Dat kan tot gevolg hebben dat een bus die nog moet komen, op het DRIS paneel niet meer wordt aangegeven, of dat een bus die al (te vroeg) vertrokken is, nog wel wordt aangegeven. Het eerste kan ertoe leiden dat een reiziger een alternatief zoekt voor een bus die nog moet komen, het tweede dat hij blijft staan wachten op een bus die al weg is. Het DRIS systeem geeft dan desinformatie.

In de tweede fase van het onderzoek is daarom ook genoteerd of het bus-icoon nog getoond werd op het moment dat de bus verscheen. In deze fase werd 33 maal geconstateerd dat de bus twee of meer minuten later verscheen dan volgens het DRIS paneel. In 18 van deze gevallen was het bus-icoon al verdwenen toen de bus arriveerde. Dit is het belangrijkste manco in het huidige systeem.

Het kwam ook voor dat de bus al was vertrokken de aankondiging nog enige tijd bleef ‘hangen’, vooral bij het station. Wanneer een reiziger hierdoor blijft wachten op een bus die niet meer komt, is dat slechts voor korte tijd, zodat dit een kleiner probleem is. We hebben dit ook niet systematisch geteld.

Het onderzoek gaf ook een indicatie over het functioneren van afzonderlijke buslijnen. Zo blijkt dat nog steeds bus 186/187 in de richting Haaswijk vaak te vroeg te vertrekken. Bus 386 liet het op 10 februari tweemaal geheel afweten.

Conclusie

Vanwege het verkennende karakter kan uit ons onderzoek niet met zekerheid worden afgeleid hoe vaak precies de DRIS-panelen verkeerde informatie geven. Maar wel blijkt eruit dat het in een significant aantal gevallen gebeurt. Het is vooral hinderlijk wanneer de aanduiding van de bus verdwenen is voordat de bus komt. Onze indruk is ook dat hierdoor wijs geworden de reizigers slecht weinig waarde hechten aan de DRIS informatie.

Als opdrachtgever dient de provincie Zuid-Holland zelf na te gaan hoe goed de informatievoorziening door de DRIS-panelen is, waarbij men veel meer mogelijkheden heeft dan waar wij als vrijwilligersorganisatie over beschikken, omdat men ook de mogelijkheid heeft technische gegevens op te vragen.

Zolang een dergelijk onderzoek niet heeft plaats gevonden is het de vraag of men de DRIS panelen niet beter af kan zetten, omdat ze juist bij afwijkingen van de dienstregeling vaak misleidende informatie geven.

Gaarne zijn we bereid een en andere nader toe te lichten.