Zoek op trefwoord :
'Harde feiten'
Verschenen in 'Openbaar bestuur' - 27-04-2013

Den Hond, B., S. Ryspens en B. Vermeer

Wetenschap is ook maar een mening. Harde feiten bij 25 politieke kwesties.

Amsterdam 2012: Oostenwind

 

De auteurs van deze bundel vinden dat politici zich te weinig gelegen laten liggen aan de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Daarom presenteren ze korte stukken (ca 750) woorden over 25 wetenschappelijke stellingen die relevant zijn voor het beleid. De stellingen hebben betrekking op vijf beleidsterreinen: economie en Europa, werk en inkomen, zorg en samenleving, energie en milieu, en veiligheid.

 

Bij elke stelling wordt aangegeven of deze volgens de auteurs opgaat. Daarbij hanteren ze een schaal van vijf: weerlegd, onwaarschijnlijk, onbeslist, waarschijnlijk  en bewezen. Volgens het omslag gaat het om harde feiten bij 25 politieke kwesties maar dat is uitgeversmisleiding:  wanneer de auteurs een stelling als onbeslist aanmerken, kun je toch moeilijk van een hard feit spreken.

 

Daarbij komt dat geen van de stellingen echt op een feit betrekking heeft, in de zin van ‘er zijn in Nederland 700.000 werklozen’. In alle gevallen gaat het om oorzaak-gevolg relaties, en daarbij dient de wetenschap per definitie terughoudender te zijn dan bij pure feiten.

 

Causale relaties kunnen gebaseerd zijn op algemeen aanvaarde principes zoals de zwaartekracht. Die stelt astronomen in staat om zonsverduisteringen te voorspellen en te berekenen hoe ver een raket in de ruimte moet worden geschoten om in een geostationaire baan terecht te komen. Maar soms is het systeem zo ingewikkeld dat het niet mogelijk is echte voorspellingen te doen, zoals bij het weer.

 

In de politiek gaat het vooral om veronderstellingen hoe mensen reageren op bepaalde maatregelen. Economen en andere maatschappijwetenschappers baseren zich daarbij op hun eigen mensbeeld en op empirisch materiaal. Dat mensbeeld is een product van iemands opvoeding en ervaring, het empirisch materiaal is vaak niet erg sterk en cultuurafhankelijk..

 

Zelfs wanneer het volledig evident is dat je met een bepaalde maatregel een bepaald effect bereikt, dan nog kan er nog reden zijn ervan af te zien, omdat de maatregel volstrekt immoreel is, of neveneffecten heeft die sommigen accepteren en anderen niet, of dat het optreden daarvan zelf ook weer onderwerp van wetenschappelijk debat is. Ook al is er consensus dat snel bezuinigen het economisch herstel vertraagt, dan nog kan men snel willen bezuinigen om het vertrouwen van de financiële markten niet te verspelen, of vanwege verondersteld nadelige effecten op termijn.

 

Het boekje geeft nuttige en beknopte samenvattingen van het debat inzake de 25 geselecteerde kwesties. Maar het heeft net iets te veel de pretentie dat daarmee ook het laatste woord is gesproken.

 

In Openbaar bestuur april 2013