Zoek op trefwoord :
Met PPS omzeil je de EMU criteria
Verschenen in 'TPC' - 10-02-2013

Nederland heeft zichzelf gebonden aan Europese regelgeving om de overheidstekorten te beperken. Eerst was 3% BBP de norm, onder invloed van de eurocrisis dient er nu zelfs naar structureel evenwicht gestreefd te worden. Omdat de kastekorten van gemeenten, provincies en waterschappen worden meegeteld bij de berekening van het EMU saldo, wil het rijk ook aan de tekorten van lagere overheden een limiet stellen. Daartoe ligt er de wet HOF (Houdbare overheidsfinanciën).

Deze wet grijpt diep in in de financiële huishouding van lagere overheden, omdat die met het stelsel van baten en lasten werken. Dat maakt het mogelijk investeringen te financieren met geleend geld, wanneer maar de rente en de aflossing gedekt zijn binnen een sluitende begroting. Een waterschap dat een grote investering in dijkverzwaring moet doen, hoeft de kosten daarvan niet in één jaar op zijn inwoners te verhalen, maar kan die kosten uitsmeren over een hele periode, wanneer de omslag daaraan wordt aangepast.

De Wet HOF maakt dat onmogelijk. Zelfs een gemeente die gereserveerd  heeft voor een nieuw stadhuis, mag dat geld niet zo maar ineens uitgeven. In een periode waarin het toch al slecht gaat met de economie en vooral de bouw dat merkt, is dat natuurlijk een ramp.

Maar, als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Die redding heet DBFMO: Design, Build, Finance, Maintain & Operate. Het is een vorm van PPS, Publiek Private Samenwerking. Bij DBFMO is een bouwwerk geen eigendom van de opdrachtgever, maar wordt het naar eisen van de opdrachtgever ontworpen, gebouwd en onderhouden, en betaalt de opdrachtgever in ruil daarvoor een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding. Er wordt hoog opgegeven van de zakelijke voordelen die dat biedt, maar er wordt ook fijntjes op gewezen dat het de overheid als opdrachtgever verlost van een financieringsprobleem.

In feite omzeilt men zo de regelgeving over het EMU saldo. De investeringskosten worden niet meegeteld bij het EMU-saldo, maar de beschikbaarheidsvergoeding komt in de plaats van rente, aflossing en onderhoudskosten. Structureel verandert er dus niets. Misschien zijn de onderhoudskosten wat lager omdat bij het ontwerp beter rekening kan worden gehouden met het onderhoud, maar de eigenaar zal niet in staat zijn geld te lenen tegen dezelfde lage rente als die de overheid moet betalen. Het risico is dus groot dat structureel de kosten hoger zijn.

Toch propageert het ministerie van Financiën PPS constructies. De dokter geeft het zijn eigen kinderen: het vernieuwde ministerie van Financiën was zelf een PPS project. Het is niet verwonderlijk dat het rijk hierbij voorop loopt, want in het door het rijk gevolgde kasstelsel drukken PPS constructies de uitgaven. Nu gemeenten ook geconfronteerd worden met een limiet aan de kasuitgaven, zullen zij vaker dit soort constructies toepassen om de EMU norm te omzeilen.

Als Keynesiaan ben ik daar blij mee. De beperkingen die in Europees verband zijn afgesproken, ook voor landen met een groot exportoverschot, zijn een ramp voor de economie. Elke mogelijkheid om die te omzeilen moet je aangrijpen, daar wordt Nederland sterker van. Dat geldt ook wanneer je bij PPS meer rente moet betalen dan als je investeringen zelf financiert. Als belastingbetaler gaat mij dat aan het hart, maar als gepensioneerde heb ik er misschien wel baat bij.

Dat was tot nu toe echter niet de lijn van het kabinet. Minister de Jager kon altijd zo goed uitleggen dat we niet bezuinigen omdat dat van Europa moet, maar omdat we het vertrouwen van de financiële markten willen behouden. Nu wordt dat vertrouwen uiteraard niet alleen bepaald door de schulden, maar door het totaal van de verplichtingen die een land is aangegaan. Daar horen ook afgesproken beschikbaarheidsvergoedingen bij. Wanneer De Jager dit soort PPS constructies aanbeval, sprak hij dus met een dubbele tong.

De vraag is of Dijsselbloem die lijn zal voortzetten. Of zal hij eerlijk aangeven dat DBFMO een prima manier is om het overheidssaldo aan die dwaze Brusselse normen te laten voldoen zonder dat je de economie kapot bezuinigt?

In TPC februari 2013