Korpschef Paauw van het politiekorps Rotterdam Rijnmond wil een nationale databank met DNA-gegevens van iedereen, om zo sneller DNA-sporen die achtergelaten zijn bij misdrijven te kunnen gebruiken. Het is wel vaker geopperd. In de Puttense moordzaak was dan direct de echte dader gearresteerd, en waren er niet twee onschuldigen veroordeeld.

Maar we willen het niet, want het is heel bedreigend voor de privacy van de verkrachter. Alleen als iemand veroordeeld wordt voor een ernstig misdrijf worden zijn DNA gegevens opgeslagen, als een soort bijkomende straf. Maar je hoort al die juristen die vinden dat je niet verplicht kan worden aan je eigen veroordeling mee te werken en daarom niet tot het afstaan van DNA, er nooit over hoe het dan zit met de verplichting je auto van een nummerbord te voorzien.

Minister Opstelten was de eerste om zich van het voorstel van Paauw te distantiëren. Voor hem is privacy heilig. Dat heeft mij wel verbaasd. Zijn collega Edith Schippers probeerde tegelijkertijd het Elektronisch Patiëntendossier door de Eerste Kamer te loodsen. Daarin wordt geregistreerd of mijn veertienjarige dochter de pil gebruikt, mijn zoon methadon, ikzelf prozac, en of mijn vrouw een abortus heeft ondergaan. Het is een potentiële goudmijn voor de roddelbladen. Die zullen proberen journalisten undercover in gezondheidscentra aan het werk te krijgen, of anders een hacker inhuren. Eén druk op de knop en Fred Teeven heeft een lijst op zijn bureau van iedereen wiens drugsgebruik bij de huisarts geregistreerd staat. Handig met al die lege cellen.

Het EPD staat niet op zichzelf. Elke ouder geldt tegenwoordig als een potentiële kindermishandelaar. Daarom worden consultatiebureaus omgevormd tot een voorportaal van de recherche. Wie een paspoort wil, moet zijn vingerafdruk afstaan. E-mails en internetverkeer moeten bewaard blijven. Ook zonder verkeersovertreding worden kentekens gefotografeerd en opgeslagen. Ons mobieltje en de Tom Tom registreren de hele dag waar we zijn, en dat zijn gegevens die de politie mag opvragen. De reisgegevens op de OV-chipkaart moeten zeven jaar bewaard blijven. Maar als het om om DNA gaat, staat Opstelten borg voor onze privacy.

In Openbaar bestuur mei 2011.

Wat is dat toch met DNA? Er zijn twee soorten persoonsgegevens. Het ene soort zegt iets over ons gedrag. Dat geldt voor het EPD, het internetverkeer en reisgegevens. Ook al doen we niets onwettigs, het zijn vaak gegevens waar we niet mee te koop lopen. Maar er zijn ook persoonsgegevens die niets over ons gedrag zeggen, maar ons alleen onderscheiden van anderen. Pas in combinatie met andere gegevens zeggen die iets over ons gedrag. In principe geldt dat voor onze naam, het burgerservicenummer, het kenteken, de vingerafdruk, en de DNA-informatie die gebruikt wordt bij de opsporing van misdrijven.

Niet het hele DNA wordt opgeslagen, maar alleen specifieke kenmerken, waaruit niets te halen valt over erfelijke eigenschappen. Ronald Plasterk vergeleek het eens met een boek waarvan je alleen de eerste letter van elke bladzijde registreert. Wanneer een roddeljournalist de bescherming kraakt van een databank waarin Opsteltens DNA-gegevens zijn opgeslagen, komt hij niets aan de weet waar zijn lezers in geïnteresseerd zijn.

DNA levert zo pas privacygevoelige informatie wanneer in combinatie met andere gegens, net als kentekens en vingerafdrukken. Aangetroffen op de plaats van het misdrijf kan het ons naar de dader leiden, hoewel er ook mee geknoeid kan worden. Veel mensen denken dat dat bij de Deventer moordzaak gebeurd is.

Het enige verschil is dat de DNA-gegevens van familieleden gedeeltelijk overeenkomen. Wanneer DNA gegevens van je vader of je broer na een misdrijf zijn opgeslagen, en je daarna zelf in de fout gaat, kan men via jouw DNA hen op het spoor komen, en daarmee jouzelf ook. Wanneer Opstelten opslag van DNA gegevens in strijd met de privacy vindt, moet hij dus ook het huidige systeem afschaffen.

DNA-gegevens maken het ook mogelijk vaders terug te vinden als de rechter daartoe besluit. Dat vind ik het meest dubieuze aspect eraan. Maar het zou mij niet verbazen als juist degenen die het meest bezorgd zijn over de privacy, ook vinden dat kinderen het recht hebben om te weten wie hun biologische vader is. Dan is opslag van DNA-gegevens alleen maar een voordeel.

Ik denk dat het bij DNA niet echt om privacy gaat. DNA heeft met moleculen te maken. En die bestaan weer uit atomen. DNA is gewoon eng.