Volgens Hans de Boer, lid van het door premier Balkenende voorgezeten Innovatieplatform, moet er een tulpvormig eiland worden opgespoten voor de Nederlandse kust. Wanneer er voor de kust van Dubai eilanden worden opgespoten in de vorm van een palm of van de verschillende continenten, moet Nederland niet achterblijven

Waarom zo’n tulp? Niet vanwege de bescherming tegen het water. Staatssecretaris Tineke Huizinga heeft al opgemerkt dat het daarvoor ook niet helpt, maar in de Volkskrant van 24 juli zegt De Boer dat dat ook helemaal niet de bedoeling is. ‘Het is een showcase. Dat begrijpt mevrouw Huizinga inmiddels ook. De planontwikkeling gaat door’. Volgens De Boer staat Balkenende er inmiddels achter: ‘… voor je het wist, was die tulp op CNN en op Al Jazeera. En toen zei de premier tegen me: tja nu moeten we wat doen ook.’

Dit lijkt mij typerend voor de manier waarop in Nederland grote projecten tot stand komen. Niet als uitvloeisel van een goed geformuleerde probleemstelling, waarbij nut en noodzaak worden afgewogen tegen de kosten, maar als een wild idee van jongens die hutten bouwen in het bos, en daarmee zich een plaats willen verwerven in de geschiedenis. Wie wil niet herinnerd worden als Ir Lely, die de afsluiting van de Zuiderzee voor elkaar kreeg.

Zo’n tulp is echter heel wat minder zinvol. Door de gedeeltelijke drooglegging van de Zuiderzee werd land gewonnen, maar werd tegelijkertijd de kustlijn verkort. Een tulpvormig eiland voor de kust betekent juist een gigantische verlenging van onze kustlijn, waar maar weinig nieuw land tegenover staat. Niet zo handig in een tijd waarin we vanwege de stijgende zeespiegel toch al de zeeweringen moeten verhogen en versterken. Het project is er inderdaad alleen voor de show.

Toch zou het mij niet verbazen wanneer het er desondanks komt. De Boer en Balkenende zijn allebei van het CDA. Spoedig zal Elco Brinkman zich bij hen voegen, want voor de bouwers valt er een leuk centje te verdienen aan zo’n eiland. Hij zal zijn bekende boodschap herhalen dat er in Nederland te veel gepalaverd en te weinig doorgepakt wordt. We moeten de handen uit de mouwen steken!

Gedrieën zullen ze Camiel Eurlings onder handen nemen, met de boodschap dat als hij nog wat wil worden in het CDA, hij zich achter het project moet opstellen en zijn staatssecretaris in het gelid zetten. Binnen het CDA weet men nu hoe de hazen lopen en vanuit welke hoek de wind waait. Pieter van Geel is zelf niet overtuigd, maar wil zich niet buiten de politieke werkelijkheid plaatsen, hij is ten slotte geen politieke kamikaze-piloot.

De fracties van de PvdA en ChristenUnie geven zich echter minder gauw gewonnen. Daarom moet er een echt rapport komen over de voordelen van de tulp. Er is altijd wel een bureau te vinden waar men weet aan welke kant zijn boterham gesmeerd is en bereid is zo’n rapport te schrijven. Je kunt doen alsof de mensen die aan het project werken anders geen baan zouden hebben, en hun inkomsten alvast als baten aan het project toerekenen. Omdat het project bijdraagt aan onze nationale trots en daarmee aan ons welbevinden, leidt het tot een hogere arbeidsproductiviteit, minder ziekteverzuim, en minder arbeidsongeschiktheid.

Om het publicitaire effect te versterken komt er een begeleidingscommissie met bekende Nederlanders als Gerlach Cerfontaine, Annemarie Jorritsma en Wim Kok. Die concluderen dat er veel mis is met het zelfbeeld van de Nederlandse samenleving, en dat een groots project als de tulp hèt middel is om Nederland weer allure te geven: ‘Niets doen is geen optie’.

Het rapport zal bestreden worden door het CPB en de Rekenkamer, maar dat levert alleen verwarring. Slechts weinigen doorgronden de verschillende conclusies, zeker niet de journalisten die erover moeten schrijven. Die tonen zich gevoelig wanneer Brinkman roept dat het afgelopen moet zijn met het gepolder, al is dat in dit verband een curieuze beeldspraak. Balkenende roept op de knoop door te hakken. Bij de volgende kabinetsformatie gebeurt dat.

In Overheidsmanagement september 2008.