Verschenen in 'Intermediair' - 21-12-2000
Sommige mensen zijn zo met hun eigen problemen bezig, dat niet tot hen doordringt wat er in de rest van de wereld gebeurt. Die indruk krijg je sterk van de Tweede Kamer, waar zich een meerderheid aftekent voor verkorting van de tijdsduur die verloopt tussen de verkiezingen en de eerste bijeenkomst van de Kamer. PvdA, D66 en GroenLinks zijn daar vóór, de VVD is er niet tegen.
Het doel is nobel: zorgen dat de Tweede Kamer zelf een formateur kan aanwijzen, in plaats van dat over te laten aan de Koningin. Maar je moet toch wel erg op je eigen zaakjes gefixeerd zijn om voorbij te gaan aan de problemen die men heeft om in Florida de juiste uitkomst van de presidentsverkiezingen vast te stellen.
Nu kennen wij een aantal problemen niet die in Florida speelden. Wie in Nederland betrokken is bij het vaststellen van verkiezingsuitslagen, streeft een zo groot mogelijke objectiviteit na. Ik zie nog niet zo snel een burgemeester die voorzitter is van een hoofdstembureau tegelijkertijd als campagneleider optreden, en als dat al zou gebeuren, dan zou in Nederland zijn partij daar eerder een nadeel dan een voordeel van ondervinden.
Ik zie ook nog niet dat een partij demonstranten inhuurt om een hertelling te verstoren, al zou dat best kunnen gebeuren wanneer daarbij de positie van extreem recht in het geding is. Wij hebben ook geen rechters die openlijk tot een bepaalde partij gerekend worden, al heeft het CDA wel ambities in die richting.
Maar het is in Nederland helemaal niet uitgesloten, dat er hertellingen of zelfs herstemmingen nodig zijn, vanwege allerlei fouten. Hoe meer partijen er aan de verkiezingen deelnemen, hoe groter de kans dat de laatste restzetel hangt op een paar stemmen. Dat bleek ook bij de Kamerverkiezingen van 1998.
Eerst was er een hertelling in Aalten, waardoor de VVD een zetel kwijtraakte aan de SGP. Vervolgens bleken ze in de Moderne Industriestad Tilburg niet goed te kunnen tellen, waardoor de VVD die zetel weer terugkreeg, maar nu ten koste van het CDA. En toen bleek men in Gramsbergen de uitslag van drie van de vier stembureaus over het hoofd gezien te hebben, waardoor het CDA zijn zetel weer terugkreeg. Wie weet wat er gebeurd was wanneer ze in andere plaatsen dan Aalten ook opnieuw geteld hadden, gewoon uit nieuwsgierigheid. Toch kan dat bepalen of een bepaalde combinatie van partijen 75 of 76 zetels heeft.
Er ging ook nog veel meer mis. In Nijmegen stemden kiezers op basis van hun oproepkaart voor de voorafgaande gemeenteraadsverkiezingen. Kandidaten op plaats 31 kregen opvallend veel voorkeursstemmen, omdat bij veel stemmachines lange lijsten in tweeën waren gedeeld, en het leek alsof nr 31 boven aan een lijst stond.
Er is dus alle reden om goed de tijd te nemen voor het vaststellen van de verkiezingsuitslag. Maar intussen kunnen partijen best al met elkaar praten over toekomstige samenwerking. Daar is geen formateur voor nodig.