Verschenen in 'Intermediair' - 04-01-2001
De ANWB houdt een enquête onder al zijn leden. Wanneer ik tegen groen in nieuwbouwwijken ben, hoef ik bij die optie alleen maar het vakje ‘Niet doen!’ aan te kruisen, om ervan verzekerd te zijn dat er geen bestemmingsplan meer kan worden vastgesteld zonder dat de ANWB zich verzet tegen het opgenomen groen. Ten minste, wanneer de andere ANWB leden dat vakje ook aankruisen.
Voor we aan het groen toe zijn, is er echter ook een rubriek ‘Mobiliteit moet slimmer’. In dat kader mogen we ons uitspreken over drie beleidsopties, waaronder betaalstroken. Niet genoemd wordt het rekeningrijden, hoewel de discussie daarover toch hoogst actueel is. Kennelijk is de ANWB zo bang dat een significant deel van de ANWB leden daar best wat in ziet, dat ze die optie niet eens aan de leden durven voor te leggen. Maar in de geleide democratie binnen de ANWB mogen de leden wel voor betaalstroken kiezen.
Het verschil tussen betaalstroken en rekeningrijden is helemaal niet zo groot, maar toch voeren de voorstanders van beide opties een merkwaardige ideologische strijd. Telegraaf en ANWB accepteren wel betaalstroken, maar niet het spitstarief. Anderen daarentegen wijzen juist betaalstroken af als zijnde ‘heerwegen en patserbanen’, of spreken smalend over ‘berijkbaarheid’.
Toch geldt in beide gevallen dat je in het spitsuur alleen over bepaalde stukken asfalt mag rijden wanneer je daar extra voor betaalt. In beide gevallen is het de bedoeling daarmee mensen af te schrikken, zodat degenen die wel betalen ongestoord door kunnen rijden. In beide gevallen ga je ervan uit, dat mensen eerder bereid zijn te betalen naarmate ze een dringender reden hebben om in het spitsuur de auto te nemen, maar in beide gevallen accepteer je ook dat wie geld genoeg heeft door zal kunnen rijden, terwijl wie dat niet heeft voor een minder comfortabel alternatief moet kiezen.
Het ligt voor de hand, dat de SP om die reden beide varianten afwijst, al roept dat wel de vraag op, of zij dan ook tegen andere heffingen op de auto zijn, die het toch ook voor minima moeilijker maken om auto te rijden. Zo lang er inkomensverschillen zijn, kan de een zich nu eenmaal meer permitteren dan de ander. Je kunt mobiliteit in dat opzicht niet gelijk stellen aan medische zorg.
Je zou verwachten dat ze dat bij de VVD ook vinden. De VVD-ministers denken er ook zo over, en in het kabinetsplan komen rond Rotterdam beide varianten ook voor. Maar voor de VVD fractie zijn alleen betaalstroken acceptabel.
Toch zit het verschil alleen maar in de alternatieven die geboden worden aan degeen die niet wil of kan betalen. In beide gevallen zijn dat reizen op een ander tijdstip, het openbaar vervoer, car pooling, en het gebruik van secundaire wegen, waar meer files zullen ontstaan. Bij betaalstroken is dat ook de file op de weg ernaast, bij rekeningrijden niet. Dat lijkt mij niet zo’n groot verschil, dat je het één principieel moet afwijzen, en het ander niet.